Zaburzenia czucia w stopach i dłoniach, drętwienie i pieczenie skóry, uczucie „chodzenia po ściernisku” lub „przeszywania ciała prądem”, to tylko niektóre z typowych objawów dla choroby o nazwie neuropatia cukrzycowa – przewlekłego powikłania cukrzycy.Co to jest neuropatia cukrzycowa?
Cukrzyca u połowy chorych prowadzi do powikłań. Jednym z nich jest neuropatia, czyli zespół zaburzeń w obrębie układu nerwowego. Jej przyczyną jest za duże stężenie glukozy we krwi, które prowadzi do zaniku osłonek nerwów oraz zmiany w samych włóknach nerwowych. Szacuje się, że na uszkodzenie obwodowego układu nerwowego cierpi od 20 do 80 proc. pacjentów z cukrzycą.
Choroba dotyka około 7 proc. osób, u których nie upłynął więcej niż rok od rozpoznania cukrzycy i około 50 proc. ludzi z cukrzycą trwającą ponad 25 lat. Uszkodzenie nerwów występuje u pacjentów ze wszystkimi typami cukrzycy – z równą częstotliwością pojawia się w cukrzycy typu 1, jak typu 2, a także w różnych typach cukrzycy wtórnej.
Neuropatia może także rozwinąć się w wyniku nadużywania alkoholu, w przebiegu chorób nowotworowych, w stanach niedoboru witaminy B, a także w przebiegu mocznicy czy chorób neurologicznych.Rodzaje neuropatii cukrzycowej
Uszkodzenie układu nerwowego przybiera różne postacie. Może dojść do uszkodzenia od pojedynczego nerwu (mononeuropatia) lub wielu nerwów (polineuropatia) do uszkodzenia centralnego lub obwodowego układu nerwowego.
Wyróżnia się trzy podstawowe typy neuropatii: czuciową, autonomiczną oraz ogniskową.
Neuropatia czuciowa
Najczęściej związana jest z zaburzeniami w działaniu nerwów obwodowych, czyli tych, które unerwiają tkankę mięśniową i skórę. Chorzy zmagają się wówczas z mrowieniem oraz zaburzeniem czucia w stopach i dłoniach. Wielu z nich dokuczają długotrwałe bóle mięśni lub kończyn. Pacjenci mają także zaburzone odczuwanie dotyku, bólu i temperatury.Niesie to ze sobą bardzo duże niebezpieczeństwo, bo chory często nie jest świadom tego, że się skaleczył czy poparzył skórę. Neuropatia czuciowa może się objawiać również tzw. przeczulicą skóry, gdy pacjent w nieproporcjonalny sposób odczuwa bodźcie dotykowe.
Przeczulica powoduje także przeszywający ból, często uniemożliwiający normalne funkcjonowanie. Na skutek bolesnych objawów ciężar koca lub kołdry staje się nie do zniesienia, a zwykłe noszenie ubrań może stać się po prostu niemożliwe.
Neuropatia autonomiczna
Jest to rzadziej występująca, ale o wiele bardzie niebezpieczna odmianą neuropatii. Polega ona na uszkodzeniu autonomicznego układu nerwowego, który odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie wszystkich narządów wewnętrznych.
Choroba może sparaliżować działanie niemal każdego organu w organizmie. Najczęściej atakuje nerwy, które regulują ciśnienie tętnicze krwi, pocenie się, czynności pęcherza moczowego i jelit. Może być też przyczyną złego trawienia, biegunek, a nawet omdleń.W przypadku neuropatii ogniskowej choroba atakuje nerwy w jednym lub kilku miejscach ciała. Schorzenie rozwija się, gdy tracą drożność naczynia odżywiające nerwy, co często kończy się powstaniem zakrzepu. Pojawia się wówczas nagły i silny ból, który mija dopiero, gdy inny nerw przejmie funkcje uszkodzonego.
Neuropatia cukrzycowa – objawy
Niestety neuropatia cukrzycowa często rozwija się po cichu. Choroba na początku może nie dawać żadnych objawów, można ją zdiagnozować jedynie wykonując specjalne badania czynności włókien nerwowych. Dodatkowo u zdecydowanej większości pacjentów nasilenie objawów neuropatii jest znikome. Powoduje to, że choroba przez długi czas pozostaje ukryta zarówno przed chorym jak i jego lekarzem. U większości pacjentów wykrycie uszkodzenia układu nerwowego następuje dopiero, gdy dochodzi do poważnych i trudnych do leczenia następstw tj. zespołu stopy cukrzycowej czy tzw. niemych zawałów serca.Biorąc to pod uwagę konieczne jest, aby pacjenci cierpiący na cukrzycę byli niezwykle wyczuleni na pojawienie się nawet drobnych objawów, które mogłyby świadczyć o rozwoju choroby. Należy zgłosić się do lekarza, gdy pojawi się mrowienie stóp, piekący, kłujący lub ostry ból w stopach, duża wrażliwość stóp na dotyk, ból stóp w nocy. Zaniepokoić powinny także zmiany temperatury skóry na rękach i stopach, drętwienie kończyn, utrata czucia temperatury w stopach i dłoniach oraz otwarte rany na stopach i nogach, które trudno się goją.
Neuropatia cukrzycowa jak leczyć? Co z rehabilitacją?
Leczenie neuropatii wymaga przede wszystkim ścisłej kontroli stężenia glukozy we krwi. Utrzymanie prawidłowego stężenie cukru w organizmie jest także najlepszym sposobem, aby uniknąć choroby. Nieodłącznym elementem profilaktyki i leczenia neuropatii cukrzycowej jest fizjoterapia, a odpowiednio dobrane zabiegi mogą znacząco pomóc w zmniejszeniu dolegliwości bólowych. Praca z fizjoterapeutą zwiększa także ogólną sprawność i wydolność fizyczną, w konsekwencji czego wpływa na poprawę jakości życia pacjenta.Udowodniono również, że rozwój neuropatii cukrzycowej można spowolnić dzięki umiarkowanemu wysiłkowi fizycznemu. Regularna aktywność fizyczna wpływa na poprawę stanu psychicznego pacjentów i ułatwia przyjęcie aktywnej postawy w stosunku do choroby. Dodatkowo systematycznie wykonywane ćwiczenia fizyczne pozwalają na lepszą kontrolę glikemii, co może przyczynić się do zmniejszenia szybkości nasilania się neuropatii.Konkretny rodzaj terapii zależy oczywiście od rodzaju choroby. W łagodzeniu zaburzeń czucia świetnie sprawdza się
fizykoterapia. W leczenie zaburzeń ruchowych, takich jak osłabienie czy zaniki mięśniowe pomocna jest przede wszystkim kinezyterapia. Przy zanikach mięśni stosuje się ćwiczenia bierne, wspomagane oraz masaż, przy osłabieniu mięśni dobiera się indywidualny dla każdego pacjenta program ćwiczeń wzmacniających. Ćwiczenia mają na celu poprawę ukrwienia obwodowego i przewodnictwa nerwowego.W sytuacji gdy wprowadzenie czynnych ćwiczeń fizycznych nie jest możliwe ze względu na duże dolegliwości bólowe, rehabilitacja skupia się na łagodzeniu dolegliwości bólowych. Ulgę pacjentowi mogą przynieść m.in. masaże. Pomagają one wyeliminować lub znacznie zmniejszyć dolegliwości wynikające z przykurczów lub nadmiernego napięcia mięśni. Wśród zabiegów, które mogą pomóc osobą cierpiącym na neuropatię znajduję się także elektroterapia, magnetoterapia czy laseroterapia oraz hydroterapia (kąpiele perełkowe czy masaż wodno-wirowy).
