Ból kręgosłupa

Ból kręgosłupa to dolegliwość, z którą spotkał się niemal każdy. Pojawiające się w najmniej oczekiwanym momencie bóle powodują trudności z codziennymi funkcjonowaniem, utrudniają pracę oraz wykonywanie aktywności fizycznej. Ból kręgosłupa to częsta dolegliwość powiązana również z ciążą- dodatkowe kilogramy stanowią nie lada obciążenie dla pleców przyszłej mamy. Powszechnie uważa się, że jedną ze skuteczniejszych metod leczenia jest masaż kręgosłupa. Czy jest tak w rzeczywistości? Czy masaż kręgosłupa jest wskazany dla każdego i czy zawsze jest bezpieczny?

Przyczyny bólu kręgosłupa

Ból kręgosłupa to schorzenie, które ma niejedno oblicze i poszukiwanie przyczyny bywa skomplikowane. Najczęstszymi dolegliwościami są bóle kręgosłupa lędźwiowego oraz bóle kręgosłupa szyjnego- obydwa odcinki podlegają dużemu obciążeniu podczas pracy zawodowej.  Ból kręgosłupa piersiowego pojawia się rzadziej i często towarzyszy jednemu z powyższych.Objawy bólu kręgosłupa to całe spektrum dolegliwości- od słabo nasilonych bólów związanych  z przeciążeniem mięśni przykręgosłupowych do bardzo silnego bólu uniemożliwiającego pacjentowi poruszanie się, który zwykle wynika z podrażnienia korzeni nerwowych odchodzących z rdzenia kręgowego. Bóle kręgosłupa w nocy oraz nie ustępujące po odpoczynku to często objawy toczącego się procesu chorobowego, który wymaga rozpoznania i leczenia.Do najczęstszych przyczyn bólu kręgosłupa zalicza się:

• przeciążenie mięśni, ścięgien lub więzadeł przykręgosłupowych ( dające dolegliwości zwane często przez pacjentów „bólem kręgosłupa na dole”, ponieważ to właśnie odcinek lędźwiowy podlega tego typu urazom)
• uszkodzenie krążka międzykręgowego, czyli dysku ( zwane też dyskopatią)
• wady postawy ciała- wrodzone lub nabyte na skutek nieprawidłowych nawyków dnia codziennego
• zmiany zwyrodnieniowe powstające z wiekiem, prowadzące między innymi do przesunięcia struktur kręgosłupa względem siebie lub zwężenia kanału kręgowego
• złamania kręgów w przebiegu osteoporozy ( ból w kręgosłupie pojawia się wówczas w sposób nagły, często po wykonaniu gwałtownego ruchu lub po niegroźnym upadku)

Ból kręgosłupa to jednak nie tylko dolegliwości układu kostno-stawowego. Dolegliwości tej okolicy mogą być wywołane zmianami w narządach zlokalizowanych w pobliżu. Przykładem jest ból kręgosłupa przed okresem, który odczuwa wiele kobiet- jest on jednak związany ze skurczami macicy i struktur ją otaczających.Ból od kręgosłupa, to znaczy tam mający swoją pierwotną przyczynę, może być również odczuwany w innych regionach ciała- na przykład bóle i drętwienie ręki w przebiegu zmian zwyrodnieniowych w kręgosłupie szyjnym bądź ból kręgosłupa promieniujący do nóg w przebiegu rwy kulszowej ( ból kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, który następnie nerwem kulszowym przemieszcza się aż do goleni lub stopy)

Ból kręgosłupa- do jakiego lekarza się kierować?

Bóle kręgosłupa to złożony problem interdyscyplinarny- obejmujący schorzenia z wielu dziedzin medycyny. Zwykle pierwszym konsultantem jest lekarz medycyny rodzinnej, który następnie kieruje chorego do specjalisty neurologii lub ortopedii. Może okazać się jednak, że niezbędna będzie także pomoc specjalisty reumatologa, a w przypadku rozważania leczenia operacyjnego- neurochirurga. Niezastąpioną rolę odgrywa także specjalista rehabilitacji, który może zalecić zmniejszające ból kręgosłupa ćwiczenia oraz zaplanować indywidualny tok fizjoterapii.

Co na ból kręgosłupa może zaproponować farmaceuta?

Pacjenci z bólem kręgosłupa często szukają pierwszej pomocy w aptece, szczególnie jeśli dolegliwości nie są nasilone. Preparaty przeciwbólowe do stosowania miejscowego ( jak maść na ból kręgosłupa lędźwiowego) sprawdzą się w przewlekłych dolegliwościach o podłożu zwyrodnieniowym bądź przy przeciążeniu pewnych grup mięśniowych. Z uwagi na częsty dodatek substancji o działaniu rozgrzewającym nie powinny być stosowane przy zmianach zapalnych. Doustne leki przeciwbólowe ( poza paracetamolem) mają również  działanie przeciwzapalne i mogą być stosowane doraźnie. Przedłużający się powyżej kilku dni ból kręgosłupa wymaga jednak konsultacji specjalistycznej oraz rozpoczęcia diagnostyki.

Masaż – panaceum na ból kręgosłupa?

Masaż kręgosłupa to jeden z najstarszych sposobów radzenia sobie z bólami tej okolicy. Masaż leczniczy poprawia ukrwienie tkanek, usprawniając tym samym proces usuwania nagromadzonych produktów przemiany materii oraz procesy regeneracyjne. Wpływa na obniżenie napięcia mięśni oraz zmniejszenie odczuwania bólu. Istotnym aspektem masażu jest jego pozytywny wpływ na psychikę pacjenta, na przykład poprzez tonizujące działanie na układ nerwowy.Czy masaż kręgosłupa może być niebezpieczny? Niestety tak- konieczny jest wybór osoby z odpowiednimi kwalifikacjami do jego wykonania, a wcześniej zaleca się przeprowadzić diagnostykę obrazową (zdjęcie radiologiczne, rzadziej rezonans magnetyczny). Szczególnie pacjenci z bólami kręgosłupa szyjnego powinni z uwagą wybierać osobę wykonującą zabieg. Masaż kręgosłupa szyjnego wykonany nieprawidłowo grozi poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi- w tej okolicy mieszczą się ważne ośrodki ruchowe oraz oddechowe.Przyczyną bólu kręgosłupa lędźwiowego, krzyżowego czy piersiowego może być także złamanie osteoporotyczne- w tym przypadku masaż kręgosłupa nie jest wskazany.Cena masażu kręgosłupa jest zróżnicowana w zależności od umiejętności i doświadczenia fizjoterapeuty, ośrodka, który wybierzemy oraz długości masażu. Warto pamiętać, że jeden zabieg nie rozwiązuje problemu- efektów możemy spodziewać się dopiero po wykonaniu serii zabiegów w zaproponowanych odcinkach czasu.

Ból kręgosłupa w ciąży – kiedy do lekarza?

Choć okres ciąży powinien być czasem radosnego oczekiwania na przyjście na świat dziecka, przyszłej mamie mogą towarzyszyć różne dolegliwości. Jedną z powszechniejszych są bóle kręgosłupa, które zazwyczaj pojawiają się w trzecim trymestrze, kiedy powiększający się brzuch przesuwa środek ciężkości sylwetki, utrudnia poruszania się i stanowi spore obciążenie dla układu kostno- stawowego.Bólu kręgosłupa w ciąży nie należy lekceważyć. Kobietom w tym okresie z  pomocą przychodzi szczególnie fizjoterapia, dedykowana ciężarnym. Ponieważ większość leków nie powinna być stosowana w okresie ciąży, umiejętnie prowadzona rehabilitacja okazuje się często najskuteczniejszym i najbezpieczniejszym lekiem. W ciąży i połogu możliwy jest masaż kręgosłupa, stosuje się bowiem zmodyfikowane pozycje oraz odmienne techniki masażu, ćwiczenia na ból kręgosłupa lędźwiowego oraz inne metody fizjoterapeutyczne, na przykład kinesiotaping.  Jeśli ból kręgosłupa mimo wszystko nasila się bądź pojawił się nagle, konieczna jest konsultacja lekarska.

Bibliografia

1. Milanow I.: Zespół bólowy kręgosłupa. Pediatr Med Rodz 2014, 10 (3), p. 253–264
2. Domżał T.M.: Neurologiczne postępowanie w bólach krzyża — standardy i zalecenia. Polski Przegląd Neurologiczny 2010; 6, (2): 59–69
3. Święcicka A., Święcicki M.: Przegląd najpopularniejszych metod diagnostycznych stosowanych w zespołach bólowych kompleksu lędźwiowo –krzyżowego kręgosłupa. Rehabilitacja w praktyce 2013; 6: 54-58.
4. Stryła W., Pogorzała A. M.: Rehabilitacja Medyczna praca zbiorowa. Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2012.