Cukrzyca to choroba występująca już u ponad 400 mln osób dorosłych na świecie. Co 7 sekund ktoś umiera z powodu powikłań tej choroby, w Polsce to ponad 21 mln osób roczne.
Spis treści
Cukrzyca to pierwsza niezakaźna choroba, którą Światowa Organizacja Zdrowia uznała za epidemię XXI wieku. Jak podaje Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna liczba zgonów z powodu tej choroby jest już wyższa niż z powodu HIV/AIDS, gruźlicy i malarii razem wziętych. A ma być jeszcze gorzej. Według prognoz WHO, do 2030 r. cukrzyca stanie się siódmą najczęściej występującą przyczyną zgonów. W Polsce obecnie na chorobę tą cierpi ok. 3 mln osób, czyli ponad 10 proc. dorosłej populacji. W ostatnim dziesięcioleciu liczba chorych z rozpoznaną cukrzycą wzrosła dwukrotnie.
Czym jest cukrzyca?
Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, do której dochodzi, gdy organizm nie wytwarza wystarczającej ilości insuliny lub nie jest w stanie skutecznie wykorzystywać własnej insuliny w procesie metabolizmu cukrów pochodzących ze spożywanej żywności. Insulina zaś jest hormonem, który reguluje poziom cukru we krwi, będącego paliwem dla naszego organizmu. Jeżeli glukoza nie może przeniknąć do komórek, w których jest spalana jako energia i pozostaje w krwiobiegu, jej stężenie może wzrastać do szkodliwego poziomu.
Rodzaje cukrzycy
Wyróżniamy dwa typy cukrzycy, cukrzycę typu 1, czyli pierwotną, zwaną insulinozależną oraz typu 2, czyli cukrzycę wieku dojrzałego, insulinoniezależną. Cukrzyca typu 1 jest spowodowana niszczeniem przez przeciwciała komórek odpowiedzialnych w naszym organizmie za produkcję insuliny. W efekcie tego dochodzi do bezwzględnego braku tego hormonu. Ten rodzaj cukrzycy najczęściej dotyczy dzieci, młodzieży i osób przed 30. rokiem życia, może jednak wystąpić także u starszych pacjentów. Cukrzyca typu 1 stanowi jedynie 10 proc. wszystkich typów cukrzycy. Główną odmianą tej choroby jest cukrzyca typu 2. Jej przyczyną są zaburzenie wydzielania lub działania insuliny oraz otyłość, będąca przyczyną tzw. insulinooporności.
Objawy, które powinny zaniepokoić
Podstawowym objawem cukrzycy, choć niewidocznym dla oka, jest podwyższony poziom cukru we krwi i w moczu, czyli hiperglikemia. Inne objawy są pochodną nadmiernej ilości glukozy w naszym organizmie. Może o tym świadczyć wzmożone wydalanie moczu (powyżej 3 l na dobę) albo bardzo duże pragnienie. Dzieje się tak, gdyż organizm odwadnia się nadmiernym wydalaniem moczu i próbuje uzupełnić braki płynów. U osób cierpiących na cukrzycę można zauważyć także wysychanie błon śluzowych, suchość w ustach oraz suchość skóry będące również konsekwencją nadmiernego wydalania moczu. Chorzy mają zazwyczaj także wzmożony apetyt. Mimo, iż poziom glukozy we krwi jest wysoki, organizm nie może go spożytkować, dlatego wysyła sygnał głodu. Brak „paliwa” w postaci glukozy w komórkach organizmu powoduje dodatkowo chroniczne zmęczenie. Z kolei wysoki poziom glukozy we krwi objawiać się może zaburzeniami wzroku, zawrotami głowy, mdłościami lub wymiotami.
Cukrzyca – choroba która niszczy po cichu
Niestety objawy cukrzycy początkowo nie są oczywiste. Szacuje się, że ok. 1 mln chorych w Polsce w ogóle nie wie o swojej chorobie. Taka niewiedza może być bardzo kosztowna. Niezdiagnozowana, a w konsekwencji nieleczona cukrzyca ma katastrofalne skutki, nierzadko śmiertelne. Lista powikłań związanych z cukrzycą jest bardzo długa. Za jedne z najgroźniejszych z nich uważa się zmiany wynikające z uszkodzenia dużych naczyń krwionośnych, które prowadzą do przyspieszonego rozwoju miażdżycy i chorób układu sercowo-naczyniowego, tj. zawał serca, choroby niedokrwiennej serca, czy udar mózgu. Do groźnych i często występujących komplikacji należą także choroby wątroby i układu nerwowego oraz powikłania w czasie ciąży. Zbyt wysokie stężenie glukozy we krwi może doprowadzić także do niekorzystnych zmiany w siatkówce oka, czego konsekwencją może być nawet utrata wzroku. W przebiegu cukrzycy może dojść także do uszkodzenia nerwów kończyny dolnej, co razem z niedokrwieniem prowadzi do tzw. zespołu stopy cukrzycowej, który możne doprowadzić do utraty kończyny. Dodatkowo wysokie stężenie cukru w krwi sprzyja rozwojowi zakażeń grzybiczych, głównie w obrębie jamy ustnej. Osoby z cukrzycą, u których poziom cukru we krwi nie jest wyrównany, mają także większą podatność do stanów zapalnych dziąseł, przyzębia i rozwoju próchnicy.
Profilaktyka to podstawa
Cukrzycy łatwiej jest uniknąć, niż ją leczyć. Dlatego tak ważna jest profilaktyka. Podstawowym czynnikiem, który może wywołać chorobę jest otyłość. Osoby o nieodpowiedniej do wzrostu i wieku wadze, znacznie częściej zapadają na cukrzycę. Receptą na uniknięcie choroby jest więc przede wszystkim ruch i zdrowa dieta. Badania wskazują, że takie działania pozwalają obniżyć ryzyko zachorowania na cukrzycę o ponad 50 proc. W profilaktyce cukrzycy ogromną rolę odgrywa także regularne badanie poziomu glukozy w krwi. Powinny je wykonywać szczególnie osoby po 45. roku życia oraz pacjenci znajdujący się w grupie ryzyka w związku z przypadkami zachorowania na cukrzycę typu 1 w rodzinie. Badanie powinno wykonywać się co najmniej raz na pół roku. Wyniki poniżej 100mg% na czczo oznaczają, że wszystko jest w porządku. Od 100 do 125 to sygnał, że trzeba wykonać dalsze badania. Wynik od 126 mg% wzwyż na czczo albo od 200 mg% niezależnie od posiłków oznacza cukrzycę.
Sprawdź, czy jesteś w grupie ryzyka!
„Stan przedcukrzycowy – stan alarmowy!” – pod takim hasłem ruszyła w ubiegłym miesiącu Kampania Edukacyjna Niebieski Pasek, której patronuje Stowarzyszenie Edukacji Diabetologicznej wraz z Polskim Towarzystwem Diabetologicznym oraz Koalicją na Rzecz Walki z Cukrzycą. Kampania ma zwrócić uwagę na stan przedcukrzycowy objawiający się podwyższonym poziomem glukozy we krwi (100-125 mg/dl na czczo lub 140-199 mg/dl w doustnym teście obciążenia glukozą). W ramach kampanii uruchomiona została strona www.niebieskipasek.pl, która stanowi kompendium wiedzy na temat stanu przedcukrzycowego. To także zbiór porad odnośnie właściwego odżywiania się i zdrowego trybu życia. Ponadto na stronie kampanii można samodzielnie wykonać test stanu przedcukrzycowego, który został opracowany na podstawie zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.
Zachęcamy też do zapoznania się z broszurą skierowaną do pacjentów chorych na cukrzycę, która została stworzona w celach edukacyjnych przez Międzynarodową Federację Diabetologiczną (IDF):