Czym jest otyłość i jak z nią walczyć

Otyłość uważana jest dziś za epidemię XXI wieku, a walka z nią za jeden z priorytetowych celów ochrony zdrowia. Naukowcy z całego świata próbują nie tylko odpowiedzieć na pytanie, dlaczego tyjemy coraz szybciej, ale i opracować bezpieczne oraz skuteczne lekarstwo, które mogłoby powstrzymać falę nadmiernych kilogramów. 24 października obchodzony jest Światowy Dzień Walki z Otyłością- właśnie tego dnia warto dowiedzieć się, gdzie szukać wsparcia, jeśli cierpimy z powodu otyłości, jak wejść na trudną drogę odchudzania oraz jak w niej wytrwać. To również szczególna okazja, by spróbować zrozumieć osoby otyłe i dodać im otuchy w codziennych problemach. 

Komu zagraża nadwaga i otyłość?

 U ponad połowy dorosłych Polaków (52,5%) waga ciała w stosunku do wzrostu jest wyższa niż zalecana przez WHO (Światową Organizację Zdrowia). Nadwagę (BMI>25) ma 44,9% mężczyzn i 29,6% kobiet, z kolei otyłość (BMI ≥ 30) dotyczy 17,5% mężczyzn i 15% kobiet. Coraz częściej otyłość dotyka młodego pokolenia, również dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.Wysokokaloryczna dieta, brak ruchu, nadmierne spożywanie cukru, soli i produktów wysokoprzetworzonych oraz wielogodzinne spędzanie czasu przed monitorem komputera i telewizorem to tylko niektóre z codziennych zachowań, które prowadzą do gromadzenia się zbędnych kilogramów. Część osób dotkniętych nadwagą i otyłością ma trudności ze zrzuceniem zbędnych kilogramów, z powodu dodatkowych obciążeń medycznych, zaburzeń hormonalnych czy trudności z podejmowaniem aktywności fizycznej na skutek chorób układu ruchu. Otyłość wielopokoleniowa  jest problemem złożonym- z jednej strony naukowcy dopatrują się udziału genetyki w skłonności do gromadzenia nadmiernej liczby kilogramów- z drugiej strony, częściej niż geny, za otyłość rodzinną odpowiada przejmowanie niewłaściwych nawyków żywieniowych oraz prowadzącego do nadwagi stylu życia. 

Czym grozi otyłość?

 Otyłość powoduje wiele negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Przede wszystkim podnosi ona prawdopodobieństwo wystąpienia takich schorzeń, jak: nadciśnienie, wysoki poziom cholesterolu, cukrzyca, choroby układu krążenia, schorzenia układu oddechowego (astma), choroby układu mięśniowo-szkieletowego,  a także niektóre formy nowotworów (między innymi rak jelita grubego, rak piersi czy rak endometrium).  Otyłość przyczynia  się do zwiększonej śmiertelności ogólnej- szacuje się, że przeciętna długość życia osoby otyłej jest średnio o 8-10 lat krótsza niż osoby o prawidłowym wskaźniki BMI.Otyłość to jednak nie tylko fizyczne skutki zbędnych kilogramów. W swoim wymiarze psychologicznym, jest ona dla wielu dotkniętych nią pacjentów, powodem obniżonego nastroju oraz niskiej samooceny związanej z odczuwanym brakiem akceptacji społecznej, a nawet dyskryminacją. W odpowiedzi pojawia się wiele emocji, obaw, lęków i obciążeń psychicznych, z którymi otyły pacjent nie umie sobie radzić. Powszechny mit osoby otyłej, jako leniwej, niedbającej o zdrowie uderza szczególnie w pacjentów, których problemy z nadwyżkowymi kilogramami, nie wynikają z prostego braku chęci i motywacji do prowadzenia zdrowego stylu życia.  Walka z otyłością to więc nie tylko walka ze zbędnymi kilogramami, ale również walka z uprzedzeniami i stereotypami, którymi obrosło to schorzenie. 

Wspólna walka z otyłością

 Głównym podmiotem międzynarodowym zaangażowanym w walkę z otyłością jest Światowa Organizacja Zdrowia (WHO). To właśnie z jej inicjatywy ustanowiony został Światowy Dzień Walki z Otyłością, którego celem jest podnoszenie świadomości społecznej i docieranie z edukacją zdrowotną do jak największej grupy potencjalnych odbiorców. Również dzięki niej stworzono Europejską Kartę Walki z Otyłością, która została podpisana przez ministrów zdrowia i delegatów 48 krajów Regionu Europejskiego WHO w trakcie Europejskiej Ministerialnej Konferencji WHO (15–17.11.2006). Sygnatariusze Karty zadeklarowali zaangażowanie na rzecz działań dotyczących zwalczania otyłości oraz umieszczenie tego zagadnienia wśród najważniejszych spraw w programach politycznych poszczególnych rządów.Rząd polski od roku 2010 prowadzi „Program zapobiegania nadwadze i otyłości oraz przewlekłym chorobom niezakaźnym poprzez poprawę żywienia i aktywności fizycznej POL-HEALTH”. Projekt skupia się szczególnie na problemie otyłości u dzieci, młodzieży oraz kobiet w okresie prokreacyjnym, Jego wymiernymi działaniami jest edukacja szkolna i  wczesnoszkolna dotycząca kształtowaniu prawidłowych nawyków jedzeniowych oraz formy spędzania wolnego czasu.  Realizatorzy projektu udzielają także licznych wskazówek i rekomendacji placówkom przedszkolnym i szkolnym w zakresie prawidłowo zbilansowanego jadłospisu ich podopiecznych.  

Gdzie może szukać wsparcia osoba z otyłością?

 Osobom otyłym często wydaje się, że zostali pozostawieni sami z problemem swojej wagi , a współczesna medycyna nie jest w stanie zaproponować im nic więcej, ponad zalecenie restrykcyjnej diety oraz aktywności fizycznej. Nic bardziej mylnego. W wielu miastach istnieją obecnie Poradnie Walki z Otyłością , które oferują nie tylko wsparcie dietetyczne, ale również pomoc psychologiczną w myśl zasady, że odchudzanie musi zacząć się w głowie. Walka z otyłością to również walka o własne zdrowie i kolejne lata życia, stąd tak ważna jest prawidłowa diagnoza przyczyn otyłości oraz zidentyfikowanie czynników utrudniających chudnięcie, a dopiero kolejnym krokiem bywa rozpoczęcie diety. W uzasadnionych przypadkach pacjenci mogą zostać skierowani do Poradni Bariatrycznych, skupiających się na chirurgicznej walce z otyłością.  Bardzo pomocnym elementem w odchudzaniu bywa uczestnictwo w grupach wsparcia, motywujących do kontynuowania diety bądź też wspólnie podejmujących aktywność fizyczną.  Świadomość, że nie jesteśmy sami na tej trudnej drodze ku zdrowej i szczupłej sylwetce, pozwala przetrwać ciężkie momenty i daje okazję do wspólnego świętowania sukcesów. Bibliografia:

1.      http://www.pzh.gov.pl/stan-zdrowia-ludnosci/sytuacja-zdrowotna-ludnosci-w-polsce data dostępu 11.10.2017r.
2.       Ł. Jurek „Otyłość jako wyzwanie dla polityki społecznej w XXI wieku” Społeczeństwo i Ekonomia 1(1);2014 59-69
3.       L. Kłosiewicz-Latoszek „Otyłość jako problem społeczny, zdrowotny i leczniczy” Probl Hig Epidemiol 2010, 91(3): 339-343
4.       A. Juruś, P. Bogdański „Otyłość i co dalej? O psychologicznych konsekwencjach nadmiernej masy ciała” Forum Zaburzeń Metabolicznych 2010, tom 1, nr 4, 210–219
5.       Europejska Karta Przeciwdziałania Otyłości, dokument WHO, 2006.