Diagnoza SI
Diagnoza SI, czy też diagnoza integracji sensorycznej u dziecka, powinna poprzedzić terapię integracji sensorycznej (SI). Po jej przeprowadzeniu terapeuta prowadzący zajęcia SI zyskuje dokładne informację dotyczące obszarów, na którymi wraz z dzieckiem i rodzicami będzie pracował w trakcie terapii. Pozwala ona na opracowanie planu terapeutycznego, diety sensorycznej oraz przekazanie wskazówek do pracy w domu czy ułatwiających funkcjonowanie w domu, przedszkolu i szkole.
Na czym polega diagnoza SI
W trakcie diagnozy SI przeprowadzany jest z rodzicami szczegółowy wywiad w trakcie którego zbierane są informacje dotyczące między innymi ciąży, porodu, funkcjonowaniu dziecka w pierwszych miesiącach życia czy obecnie zauważonych trudności w funkcjonowaniu dziecka. Terapeuta tworzący diagnozę może poprosić rodziców o dostarczenie dodatkowych informacji z przedszkola lub szkoły, aby uzyskać więcej informacji o funkcjonowaniu dziecka. Następnie przeprowadzona jest obserwacja dziecka w trakcie spontanicznej zabawy oraz obserwacji klinicznej.
U dzieci powyżej 4 roku życia wykonywane są dodatkowo specjalistyczne testy.
Pełna diagnoza procesów integracji sensorycznej zakończona jest wydaniem pisemnej diagnozy. Dodatkowo diagnoza ta jest omawiana z rodzicami.
Diagnoza wskazuje obszary nad którymi należy pracować w trakcie podejmowanej terapii SI.
Należy jednak pamiętać, że przeprowadzona diagnoza nie zawsze wykazuje problemy z zakresu integracji sensorycznej. Terapeuta może wskazać na inne problemy i zalecić konsultację z innymi specjalistami np. fizjoterapeutą, neurologopedą, psychologiem okulistą, laryngologiem czy podjęcie terapii TUS.
W przypadku dzieci poniżej 4 roku życia najczęściej przeprowadzana jest konsultacja lub niepełna diagnoza SI. Podczas spotkania określa się czy problemy w funkcjonowaniu dziecka mogą mieć podłoże związane z zaburzeniami integracji sensorycznej oraz czy konieczne jest podjęcie terapii SI.
Kiedy zgłosić się na diagnozę SI?
Jeśli niepokoją Państwa różne zachowania dziecka warto zgłosić się na konsultację z terapeutą SI w celu określenia czy będzie potrzeba przeprowadzenia pełnej diagnozy SI.
Zachowania mogące wskazywać na zaburzenia integracji sensorycznej:
- dziecko jest niespokojne, ma problemy z zasypianiem, często się wybudza
- ma trudności z jedzeniem – np. nie lubi jeść pokarmów o określonych strukturach
- jest niezgrabne ruchowo – ma słabą koordynację ruchową, często się potyka lub przewraca, ma trudności z utrzymaniem równowagi;
- ma trudności z samodzielnym ubieraniem się czy wykonywaniem innych czynności samoobsługowych
- trudno mu skoncentrować się na jakiejś czynności – szybko się rozprasza, traci zainteresowanie
- ciężko mu usiedzieć w jednym miejscu – jest nadruchliwe
- nie lubi wykonywać prac manualnych przy stoliku
- przyjmuje nieprawidłową pozycję, pokłada się na stół, podpiera ręką głowę
- unika lub uwielbia huśtawki czy karuzele
- ma chorobę lokomocyjną/nie lubi jeździć samochodem
- nie lubi się wspinać, odrywać nóg od ziemi
- czuje się niepewnie na niestabilnym podłożu
- ma trudności z nauczeniem się jazdy na rowerze
- nie lubi się czesać, obcinać paznokci, myć głowy
- ma trudności z kontaktem fizycznym – nie lubi być dotykane, przytulane lub lubi bardzo mocne przytulanie, gryzie, bije, szczypie
- nie lubi brudzących zabaw
- można odnieść wrażenie, że się nie męczy lub jest nadmiernie zmęczone
- ma trudności z zaplanowaniem ruchu – nie wie co ma zrobić żeby wykonać jakąś czynność
- uwielbia ekstremalne czynności – np. skoki z dużych wysokości, wysokie zjeżdżalnie, nie odczuwa strachu, nie czuje niebezpieczeństwa
- nie potrafi zorganizować sobie czasu/zabawy
- i wiele innych.
Powyższe zachowania są jedynie przykładami. Zaburzenia integracji sensorycznej mogą objawiać się w różny sposób. Jeśli martwią Państwa konkretne zachowania dziecka należy zgłosić się bezpośrednio do terapeuty integracji sensorycznej, który przeanalizuje zachowania i wskaże kolejne
Diagnoza SI Warszawa Mokotów – dowiedz się więcej
Jakie narzędzia i metody stosowane są podczas diagnozy Integracji Sensorycznej (SI)?
Diagnoza Integracji Sensorycznej wymaga zastosowania różnorodnych narzędzi i metod, umożliwiających precyzyjną ocenę funkcjonowania sensoryczno-motorycznego dziecka. Celem diagnozy jest zidentyfikowanie specyficznych trudności w przetwarzaniu bodźców zmysłowych oraz określenie ich wpływu na codzienne funkcjonowanie dziecka.
1. Wywiad z rodzicami
Podstawą każdej diagnozy SI jest szczegółowy wywiad z rodzicami, który dostarcza istotnych informacji na temat rozwoju dziecka od okresu prenatalnego do momentu diagnozy. Wywiad obejmuje pytania dotyczące przebiegu ciąży, porodu, wczesnego rozwoju motorycznego, funkcjonowania sensorycznego oraz aktualnych trudności, które mogą wpływać na codzienne życie dziecka. Często wykorzystuje się standaryzowane kwestionariusze, które pomagają w systematycznym zebraniu danych.
2. Obserwacja kliniczna
Obserwacja kliniczna jest jednym z najważniejszych narzędzi diagnostycznych, pozwalającym terapeucie na bezpośrednią ocenę zachowań dziecka w naturalnych warunkach. Obserwacja ta obejmuje analizę spontanicznej zabawy, aktywności ruchowych oraz interakcji z otoczeniem. Terapeuta ocenia, jak dziecko reaguje na różnorodne bodźce zmysłowe, jak planuje i realizuje swoje działania ruchowe, a także jak radzi sobie z zadaniami wymagającymi precyzyjnych umiejętności motorycznych.
3. Testy standaryzowane
U dzieci powyżej 4 roku życia stosuje się standaryzowane testy, które umożliwiają obiektywną ocenę specyficznych obszarów przetwarzania sensorycznego. Do najczęściej wykorzystywanych testów należy Test Integracji Sensorycznej opracowany przez Jean Ayres, który składa się z 17 subtestów oceniających różne aspekty integracji sensorycznej, takie jak planowanie motoryczne, percepcja dotykowa, proprioceptywna i przedsionkowa. Inne narzędzia diagnostyczne mogą obejmują Test Rozwoju Percepcji Wzrokowej (DTVP-2) oraz Testy Motoryczne (np. BOT-2).
4. Ocena reakcji adaptacyjnych
W ramach diagnozy SI terapeuta ocenia również zdolność dziecka do generowania adekwatnych reakcji adaptacyjnych na bodźce zewnętrzne. Reakcje adaptacyjne to zdolność dziecka do przystosowania się do wymagań środowiska poprzez odpowiednie reakcje motoryczne i behawioralne. Niska jakość tych reakcji może wskazywać na trudności w integracji sensorycznej, co może przekładać się na problemy z planowaniem ruchowym lub nadwrażliwością sensoryczną.
5. Analiza wzorców posturalnych i napięcia mięśniowego
Kolejnym elementem diagnozy SI jest ocena posturalnych mechanizmów kontrolnych, takich jak równowaga, napięcie mięśniowe, kontrola postawy i koordynacja ruchowa. Zaburzenia w tych obszarach mogą wskazywać na dysfunkcje w przetwarzaniu informacji przedsionkowych, które są kluczowe dla utrzymania stabilności ciała i płynności ruchów. Terapeuta może ocenić, jak dziecko utrzymuje równowagę w statycznych i dynamicznych warunkach, jak reaguje na zmiany pozycji ciała oraz jak kontroluje napięcie mięśniowe w różnych zadaniach ruchowych.
6. Dokumentacja i analiza informacji z innych źródeł
Często, aby uzyskać pełny obraz funkcjonowania dziecka, terapeuta SI zbiera informacje z różnych źródeł, takich jak nauczyciele, opiekunowie, czy specjaliści zajmujący się dzieckiem na co dzień. Dokumentacja odgrywa kluczową rolę w uzupełnianiu obrazu diagnozy, umożliwiając analizę funkcjonowania dziecka w różnych kontekstach – zarówno w domu, jak i w przedszkolu czy szkole.
7. Tworzenie profilu sensorycznego
Na podstawie zgromadzonych danych terapeuta SI tworzy tzw. profil sensoryczny dziecka, który jest szczegółowym zestawieniem mocnych i słabych stron dziecka w zakresie przetwarzania sensorycznego. Profil ten pozwala na identyfikację specyficznych zaburzeń sensorycznych oraz na opracowanie indywidualnego planu terapii, który będzie najlepiej odpowiadał potrzebom dziecka.
W jakim wieku można przeprowadzić diagnozę SI ?
Diagnoza Integracji Sensorycznej może być przeprowadzona u dzieci w różnym wieku, jednak wiek dziecka determinuje specyfikę i zakres stosowanych narzędzi diagnostycznych. W praktyce, diagnoza SI jest najczęściej przeprowadzana u dzieci w wieku od 3 do 12 lat, gdyż to właśnie w tym okresie życia najczęściej ujawniają się zaburzenia przetwarzania sensorycznego, a jednocześnie istnieje możliwość skutecznej interwencji terapeutycznej.
Diagnoza SI u dzieci poniżej 3. roku życia
U dzieci młodszych niż 3 lata diagnoza SI jest bardziej skomplikowana i rzadziej stosowana, ponieważ rozwój sensoryczny i motoryczny w tym okresie jest bardzo dynamiczny, a pewne opóźnienia mogą być jeszcze wyrównane w sposób naturalny. W przypadku niemowląt i małych dzieci, które wykazują znaczące trudności w przetwarzaniu sensorycznym, przeprowadzana jest zazwyczaj wstępna konsultacja lub niepełna diagnoza, która ma na celu ocenę, czy istnieją przesłanki do rozpoczęcia wczesnej interwencji terapeutycznej. Taka diagnoza opiera się głównie na szczegółowym wywiadzie z rodzicami oraz obserwacji spontanicznej aktywności dziecka.
Diagnoza SI u dzieci w wieku 3-4 lata
Dzieci w wieku od 3 do 4 lat stanowią grupę, w której diagnoza SI zaczyna być bardziej strukturalna i szczegółowa. W tym wieku rozwój sensoryczno-motoryczny dziecka jest już na tyle zaawansowany, że możliwe jest zastosowanie bardziej konkretnych narzędzi diagnostycznych, takich jak testy i skale obserwacyjne. Choć nie wszystkie standardowe testy SI mogą być jeszcze w pełni zastosowane, obserwacja kliniczna i analiza zachowań dziecka w różnych sytuacjach pozwala na wykrycie wczesnych oznak zaburzeń przetwarzania sensorycznego.
Diagnoza SI u dzieci powyżej 4. roku życia
Najbardziej precyzyjna i wszechstronna diagnoza SI jest możliwa do przeprowadzenia u dzieci powyżej 4. roku życia. W tym wieku dziecko jest już w stanie współpracować podczas wykonywania standaryzowanych testów. Testy te pozwalają na dokładną ocenę różnych aspektów przetwarzania sensorycznego, w tym percepcji dotykowej, propriocepcji, funkcji przedsionkowych oraz zdolności do planowania ruchu (praksji). Testy te są jednak wymagające, zarówno pod względem czasu, jak i zdolności dziecka do współpracy, dlatego muszą być przeprowadzane przez doświadczonego terapeutę SI.
Diagnoza SI u dzieci w wieku szkolnym
Dzieci w wieku szkolnym (6-12 lat) to grupa, u której diagnoza SI ma szczególne znaczenie, ze względu na rosnące wymagania edukacyjne i społeczne. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego mogą wpływać na osiągnięcia szkolne, zdolność do koncentracji, koordynację ruchową oraz interakcje z rówieśnikami. W tym wieku diagnoza SI jest szczególnie istotna, ponieważ pozwala na identyfikację problemów, które mogą nie być widoczne w młodszym wieku, a które stają się bardziej zauważalne w kontekście szkolnym.
Jakie są najczęstsze zaburzenia przetwarzania sensorycznego wykrywane w diagnozie SI?
Zaburzenia przetwarzania sensorycznego to stan, w którym mózg ma trudności z odbieraniem, organizowaniem i odpowiednim reagowaniem na bodźce sensoryczne. Podczas diagnozy Integracji Sensorycznej (SI) specjalista identyfikuje różnorodne typy zaburzeń przetwarzania sensorycznego, które mogą wpływać na codzienne funkcjonowanie dziecka. Najczęściej spotykane rodzaje tych zaburzeń obejmują:
Nadwrażliwość sensoryczna (nadreaktywność sensoryczna)
Nadwrażliwość sensoryczna, znana również jako nadreaktywność sensoryczna, charakteryzuje się nadmiernymi reakcjami na bodźce zmysłowe, które dla większości osób są neutralne lub ledwie zauważalne. Dzieci z tym zaburzeniem mogą reagować przesadnie na dźwięki, światło, dotyk, zapachy lub smaki. Na przykład, mogą unikać hałaśliwych miejsc, reagować płaczem na dźwięk odkurzacza, odczuwać dyskomfort przy noszeniu ubrań z określonych materiałów, czy też odmawiać jedzenia potraw o określonej konsystencji. Taka nadwrażliwość może prowadzić do unikania pewnych sytuacji i trudności w codziennym funkcjonowaniu, zarówno w domu, jak i w szkole.
Niedowrażliwość sensoryczna (podreaktywność sensoryczna)
Niedowrażliwość sensoryczna, zwana również podreaktywnością sensoryczną, jest zaburzeniem, w którym dziecko nie reaguje na bodźce sensoryczne w sposób odpowiedni do ich intensywności. Dzieci z tym zaburzeniem mogą potrzebować silniejszych bodźców, aby je zauważyć lub na nie zareagować. Na przykład, mogą nie odczuwać bólu przy skaleczeniu, nie zauważać brudu na twarzy lub ciele, albo nie reagować na wołanie swojego imienia. Niedowrażliwość może powodować, że dziecko nie jest świadome otaczających go bodźców, co wpływa na jego bezpieczeństwo i interakcje społeczne.
Poszukiwanie sensoryczne
Dzieci z zaburzeniem poszukiwania sensorycznego aktywnie dążą do dostarczania sobie intensywnych bodźców zmysłowych. Przejawia się to nadmierną potrzebą ruchu, intensywnego dotykania przedmiotów, szukania mocnych wrażeń czy angażowania się w aktywności fizyczne, które dostarczają silnych bodźców, takich jak skakanie, wspinanie się, kręcenie się na krześle czy gryzienie przedmiotów. Poszukiwanie sensoryczne może być źródłem problemów z koncentracją, trudności w siedzeniu w miejscu i prowadzić do niebezpiecznych zachowań.
Dyspraksja (zaburzenia planowania ruchowego)
Dyspraksja, zwana również zaburzeniami praksji, to trudność w planowaniu i wykonywaniu złożonych ruchów ciała. Dzieci z dyspraksją mają trudności z koordynacją i sekwencjonowaniem ruchów, co może objawiać się niezgrabnością, trudnościami z ubieraniem się, rysowaniem, pisaniem czy uczestniczeniem w zajęciach sportowych. Dyspraksja często prowadzi do frustracji, unikania zadań wymagających precyzji ruchowej oraz problemów w nauce nowych umiejętności motorycznych.
Zaburzenia przetwarzania proprioceptywnego
Zaburzenia te dotyczą nieprawidłowego przetwarzania informacji z proprioceptorów, które dostarczają mózgowi informacji o pozycji i ruchach ciała w przestrzeni. Dzieci z tym zaburzeniem mogą mieć trudności z oceną siły, jaką muszą użyć do wykonania danej czynności (np. zbyt mocno ściskają długopis, zbyt lekko chwytają piłkę), mogą mieć słabą równowagę i koordynację, oraz trudności z wykonywaniem czynności wymagających precyzyjnych ruchów. Propriocepcja jest kluczowa dla rozwoju motoryki i planowania ruchowego, a jej zaburzenia mogą wpływać na ogólną sprawność fizyczną dziecka.
Zaburzenia przetwarzania przedsionkowego
Przedsionkowy układ sensoryczny odpowiada za równowagę i koordynację ruchową oraz pomaga mózgowi zrozumieć, jak ciało porusza się w przestrzeni. Zaburzenia przetwarzania przedsionkowego mogą objawiać się trudnościami z utrzymaniem równowagi, koordynacją, problemami z chodzeniem po schodach, unikanie huśtawek czy karuzel, a także problemami z orientacją przestrzenną. Dzieci z tym zaburzeniem mogą być nadmiernie ostrożne lub, przeciwnie, szukać intensywnych doświadczeń przedsionkowych, jak skakanie czy kręcenie się.
MH Care sp. z o.o.
ul. Sielecka 22,
00-738 Warszawa (Mokotów)
Zapisz się na wizytę
Godziny otwarcia
pn-pt: 7:00-21:00