Fasciotomia to procedura chirurgiczna polegająca na przecięciu powięzi w celu zmniejszenia ciśnienia wewnątrz przedziałów powięziowych lub uwolnienia przykurczonych struktur. Jest stosowana głównie w leczeniu zespołu ciasnoty przedziałów powięziowych (ZCPP), który może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak martwica tkanek czy trwałe uszkodzenie nerwów i mięśni. Fasciotomia znajduje również zastosowanie w leczeniu przykurczu Dupuytrena – choroby, w której dochodzi do patologicznego zwłóknienia powięzi dłoniowej, prowadzącego do stopniowego przykurczu palców.
Spis treści
Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych
ZCPP występuje, gdy dochodzi do wzrostu ciśnienia w ograniczonej przestrzeni anatomicznej otoczonej powięzią, co upośledza perfuzję tkanek. Może być wynikiem urazów, krwotoków, intensywnego wysiłku fizycznego czy oparzeń. Objawy obejmują silny ból nieproporcjonalny do urazu, napięcie i obrzęk mięśni, zaburzenia czucia oraz osłabienie lub brak tętna na obwodzie kończyny.
Jakie są wskazania do fasciotomii?
Fasciotomia jest wskazana w przypadkach ostrego ZCPP, gdy zachowawcze metody leczenia są niewystarczające. Decyzja o przeprowadzeniu zabiegu opiera się na ocenie klinicznej oraz pomiarze ciśnienia śródprzedziałowego. Szybka interwencja jest kluczowa dla zapobieżenia trwałym uszkodzeniom tkanek.
Fasciotomia – techniki operacyjne
Techniki operacyjne fasciotomii różnią się w zależności od lokalizacji zespołu ciasnoty przedziałów powięziowych oraz od stopnia zaawansowania zmian patologicznych. W przypadku ostrego ZCPP kończyn dolnych i górnych stosuje się przede wszystkim fasciotomię otwartą, która umożliwia pełną dekompresję wszystkich objętych przedziałów anatomicznych oraz bezpośrednią ocenę stanu tkanek miękkich. Zabieg ten polega na wykonaniu długich nacięć skóry i powięzi wzdłuż anatomicznych przedziałów mięśniowych – w obrębie goleni najczęściej stosuje się dwa nacięcia: przednio-boczne i tylno-przyśrodkowe, które pozwalają na dostęp do czterech głównych przedziałów powięziowych. W przypadku przedramienia zwykle wykonuje się nacięcie w linii środkowej przedniej powierzchni, umożliwiające odbarczenie zarówno przedziału powierzchownego, jak i głębokiego. Fasciotomia otwarta jest techniką preferowaną w sytuacjach nagłych, gdy liczy się szybkie obniżenie ciśnienia śródprzedziałowego i ograniczenie niedokrwienia.
Alternatywą dla metody klasycznej jest fasciotomia przezskórna, która znajduje zastosowanie głównie w przypadkach przewlekłego zespołu ciasnoty wysiłkowej, zwłaszcza u pacjentów młodych i aktywnych fizycznie. Zabieg ten wykonywany jest z wykorzystaniem małych, punktowych nacięć, przez które wprowadza się specjalistyczne narzędzia tnące. Technika ta minimalizuje uraz tkanek oraz skraca czas gojenia i rehabilitacji, jednak wymaga dużego doświadczenia operatora oraz precyzyjnej lokalizacji struktur anatomicznych, aby uniknąć powikłań, takich jak uszkodzenie nerwów czy naczyń.
Najbardziej zaawansowaną i zarazem najmniej inwazyjną formą jest fasciotomia endoskopowa, wykonywana za pomocą endoskopu wprowadzonego do przestrzeni podpowięziowej. Ta technika zyskuje na popularności w leczeniu przewlekłych zespołów ciasnoty u sportowców i żołnierzy, oferując bardzo dobre wyniki funkcjonalne przy jednoczesnym ograniczeniu bliznowacenia i deformacji kosmetycznych. Wymaga jednak odpowiedniego zaplecza technicznego oraz biegłości w chirurgii endoskopowej.
Wybór techniki fasciotomii zależy od wielu czynników, w tym od dynamiki objawów klinicznych, dostępności narzędzi, doświadczenia operatora, a także preferencji pacjenta w przypadku planowych zabiegów. Niezależnie od metody, celem operacji pozostaje skuteczna dekompresja przedziału powięziowego, przywrócenie perfuzji i ochrona struktur mięśniowo-nerwowych przed nieodwracalnym uszkodzeniem.
Fasciotomia – powikłania i postępowanie pooperacyjne
Możliwe powikłania fasciotomii obejmują infekcje, uszkodzenie nerwów, bliznowacenie oraz zaburzenia funkcji mięśniowej. Po zabiegu konieczna jest rehabilitacja mająca na celu przywrócenie pełnej funkcji kończyny oraz regularne monitorowanie pacjenta w celu wczesnego wykrycia ewentualnych komplikacji.
Alternatywne zastosowania fasciotomii
Fasciotomia znajduje również zastosowanie w leczeniu innych schorzeń, takich jak zespół usidlenia gałęzi skórnej przedniej nerwu międzyżebrowego (ACNES) czy przewlekłe zapalenie rozcięgna podeszwowego. W tych przypadkach zabieg może przynieść ulgę pacjentom, u których inne metody terapii okazały się nieskuteczne.
Fasciotomia jest istotnym narzędziem w arsenale chirurga, pozwalającym na skuteczne leczenie stanów zagrażających funkcji kończyny. Właściwa diagnoza, szybka interwencja oraz odpowiednie postępowanie pooperacyjne są kluczowe dla osiągnięcia optymalnych wyników terapeutycznych.