Łokieć tenisisty to wbrew mylącej nazwie schorzenie, na które cierpi wielu pacjentów nie mających nic wspólnego z rakietą i piłką tenisową. Zwyczajowo nazywane „łokciem tenisisty” zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej daje przewlekłe dolegliwości bólowe, które mogą skutecznie utrudniać codzienne funkcjonowanie. Chorują zwykle osoby młode i aktywne zawodowo, a w procesie leczenia nadrzędną rolę pełni odpowiednio wcześnie włączona oraz prawidłowo prowadzona rehabilitacja.
Spis treści
Jak dochodzi do rozwoju łokcia tenisisty?
Łokieć tenisisty to choroba, która pojawia się często u osób dużo pracujących przy komputerze, jak również wśród takich grup zawodowych, jak szwaczki, mechanicy, muzycy, kosmetyczki i wiele innych. Zespół rozwija się także u rodziców małych dzieci, na skutek ich długotrwałego noszenia na rękach i związanego z tym przeciążenia. W rzeczywistości jednak każda czynność, która wymaga długotrwałego zgięcia grzbietowego nadgarstka ( zgięcia „do góry”) może predysponować do rozwoju tej entezopatii, na skutek zmniejszenia dokrwienia tkanek przedramienia i ramienia.
Zapalenie nadkłykcia bocznego opisywane jest jako przeciążenie lub też niewłaściwe leczenie kontuzji prowadzące do zapalenia ścięgna. Mięśnie takie jak prostownik promieniowy krótki nadgarstka i prostownik palców uznawane są za główną przyczynę powstawania tej patologii. Przez wiele lat ból łączono ze stanem zapalnym ścięgna prostowników przedramienia. Obecnie panuje powszechna zgodność co do tego, że dolegliwości bólowe są związane ze zmianami zwyrodnieniowymi w okolicy ścięgna prostowników, głównie mięśnia prostownika promieniowego krótkiego nadgarstka
Jakie objawy mogą sugerować łokieć tenisisty?
Za główny objaw schorzenia uważany jest ból, pojawiający się w okolicy bocznej stawu łokciowego. Ból ma charakter przewlekły, nasilenie od niewielkiego do umiarkowanego ( bardzo rzadko jest to ból silny). Na skutek dolegliwości pojawiają się jednak utrudnienia w wykonywaniu codziennych czynności, na przykład przy próbie nalewania wody z czajnika lub przesuwaniu krzesła. Ból nasila się również w czasie zginania nadgarstka grzbietowo ( do góry). Zmieniony chorobowo nadkłykieć (boczna okolica łokcia) jest tkliwy na dotyk i ucisk. Często zdarza się także, że dolegliwościom bólowym wynikającym z tkliwości uciskowej, towarzyszy promieniowanie do górnych partii mięśniowo-stawowych bądź dłoni w wyniku towarzyszących punktów spustowych na mięśniach barku, ramienia czy przedramienia.
Jak zdiagnozować łokieć tenisisty?
Z uwagi na charakter dolegliwości łokieć tenisisty wymaga różnicowania z innymi, poważniejszymi uszkodzeniami narządu ruchu. Podstawę rozpoznania stanowi dokładne badanie lekarskie oceniające zakres ruchu, stopień dolegliwości bólowych, a także obecność lub brak prawidłowych odruchów. W razie konieczności wykonywane są również dodatkowe badania, jak RTG , ultrasonografia tkanek miękkich okolicy stawu lub dużo rzadziej, rezonans magnetyczny. W razie podejrzenia chorób ogólnoustrojowych, lekarz może zlecić dodatkowo badania laboratoryjne.
Czy można pokonać ból?
Z całą pewnością tak. Łokieć tenisisty może być leczony za pomocą metod zachowawczych ( terapia przeciwbólowa, rehabilitacja), jak i operacyjnych. 95% pacjentów udaje się uzyskać trwałą poprawę, dzięki zachowaniu nieinwazyjnych metod opartych w ogromnej mierze o postępowanie fizjoterapeutyczne.
Duże znaczenie w leczeniu łokcia tenisisty ma odciążanie chorej kończyny, tak by zminimalizować ryzyko kolejnych mikrourazów. Stosowane są ortezy na staw łokciowy, które pozwalają na zminimalizowanie przeciążeń w obrębie nadkłykcia bocznego kości ramiennej i jednocześnie umożliwiają wykonywanie pracy w normalnym zakresie.
Łokieć tenisisty – jak może pomóc rehabilitacja?
Rehabilitacja może skutecznie zmniejszyć ból występujący w przebiegu schorzenia. Najistotniejsze znaczenie w leczeniu ma fizykoterapia, jak również kinezyterapia. Odpowiednio dobrane zabiegi, których podstawowym zadaniem jest stymulacja produkcji kolagenu, prowadzą do polepszenia wytrzymałości oraz jakości ścięgna. Kompleksowa rehabilitacja powoduje rekonstrukcję właściwego unaczynienia zmienionej chorobowo okolicy.
Rehabilitacja łokcia tenisisty to kilkuetapowy proces, który warto rozpocząć już po postawieniu diagnozy. Początkowo fizjoterapeuta skupia się głównie na redukowaniu dolegliwości bólowych oraz zachowaniu ruchomości w stawie. Istotne jest również dbanie o prawidłowe napięcie łańcucha mięśniowo-powięziowego czy o odpowiednią siłę mięśni prostujących nadgarstek oraz palce. Następnym istotnym punktem jest ogólne zwiększenie wytrzymałości mięśni kończyny górnej.
Wśród stosowanych metod fizykoterapeutycznych, na uwagę zasługują:
- Ultradźwięki – ich zastosowanie powoduje zmniejszenie napięcia mięśni, daje korzystne zjawisko uśmierzenia bólu; podczas zabiegu naczynia krwionośne ulegają rozszerzeniu, zaś toczące się stany zapalne zostają ograniczone; terapia ultradźwiękami może być połączona z przez skórnym wprowadzeniem leku przeciwbólowego i przeciwzapalnego (fonoforeza)
- Krioterapia – obniżenie temperatury skóry i tkanek podskórnych powoduje zwiększenie progu bólu, poprzez obniżenie przewodnictwa w obrębie włókien nerwowych; leczenie zimnem hamuje także procesy zapalne
- Laseroterapia – obdarzona jest działaniem przeciwbólowym, przeciwobrzękowym i przeciwzapalnym, jak również usprawniającym mikrokrążenie
- Terapia falą uderzeniową – wpływ zabiegu polega na działaniu przeciwbólowym oraz uruchomieniu w miejscu schorzenia procesu autoregeneracji poprzez przyspieszenie metabolizmu i odnowy komórkowej bez uszkadzania tkanek towarzyszących
- Kinesiotaping – stosowany głównie w celu utrwalenia uzyskanego rozluźnienia struktur mięśniowo-powięziowych
Osoby dysponujące niewielką ilością wolnego czasu lub mające problem z dojazdem do ośrodka zdrowia, powinny rozważyć rehabilitację z dojazdem (rehabilitację w domu pacjenta). Wybranie takiego sposobu prowadzenia fizjoterapii pozwala często zachować regularność zabiegów i ćwiczeń, dzięki której szybciej pojawiają się efekty leczenia oraz są one trwalsze.
Bibliografia
- Trudel D., Duley J., Zastrow I., Kerr E.W., Davidson R., MacDermid J.C et al.: Rehabilitations for patients with lateral epicondylitis a systematic review. J. Hand Ther. 2004, 17, 243–266
- Nirschl R., Ashman E.: Elbow tendinopathy: tennis elbow. Clin. Sports Med. 2003, 22, 813–836.
- Rosińska D., Geszprych A., Rosiński M.: „Łokieć tenisisty” – wybrane sposoby postępowania fizjoterapeutycznego. „Prakt Fizjoter Rehabil”, 2012, 28, 4-9