Degeneracja ścięgna Achillesa, czy też zapalenie ścięgna Achillesa to jedno z częstszych schorzeń, szczególnie wśród sportowców, ale także osób prowadzących aktywny tryb życia. Łączące mięśnie łydki z kością piętową ścięgno Achillesa jest kluczowe dla chodzenia, biegania oraz skakania. Zapalenie tego ścięgna może powodować ból i dyskomfort, a także ograniczać mobilność. Jakie są przyczyny, objawy i dostępne metody leczenia zapalenia ścięgna Achillesa?
Spis treści
Jakie są przyczyny zapalenia ścięgna Achillesa?
Zrozumienie przyczyn tego stanu jest kluczowe dla jego prewencji oraz skutecznego leczenia.
Wyróżniamy kilka czynników, które mogą prowadzić do zapalenia tego ważnego ścięgna. Jednym z nich jest nadmierna aktywność fizyczna. Sportowcy, szczególnie biegacze, piłkarze, czy gracze tenisa, często doświadczają tego problemu ze względu na częste, dynamiczne i powtarzalne ruchy stopy oraz kostki. Również nagła zmiana intensywności treningu – gwałtowne zwiększenie intensywności, czasu trwania lub częstotliwości ćwiczeń może prowadzić do przeciążenia ścięgna Achillesa. Bez odpowiedniego czasu na adaptację, ścięgna mogą stać się nadmiernie obciążone i uszkodzone. Do problemów może przyczynić się także nieodpowiednie obuwie – noszenie nieodpowiedniego obuwia sportowego, które nie zapewnia odpowiedniej amortyzacji i wsparcia, może zwiększać ryzyko urazów ścięgna Achillesa. Obuwie o zużytej podeszwie lub niewłaściwie dopasowane może narażać ścięgno na dodatkowy stres. Nieprawidłowa technika biegania, może prowadzić do nieprawidłowego obciążenia ścięgna Achillesa. Te biomechaniczne nieefektywności mogą zwiększać napięcie na ścięgnie i prowadzić do jego zapalenia.
Niektóre osoby mają wrodzone lub nabyte nieprawidłowości w budowie ciała, takie jak nierówne długości nóg, płaskostopie lub wysokie łuki stóp, które mogą wpływać na napięcie w ścięgnie Achillesa. Z wiekiem ścięgna stają się mniej elastyczne i bardziej podatne na urazy. Mężczyźni są również statystycznie bardziej narażeni na zapalenie ścięgna Achillesa, co może wynikać z większej masy ciała i siły mięśniowej
Choroby takie jak reumatoidalne zapalenie stawów czy zapalenie stawów związane z chorobami metabolicznymi, jak cukrzyca, mogą przyczyniać się do słabości ścięgna i zwiększać ryzyko jego zapalenia.
Zapalenie ścięgna Achillesa objawy
Zapalenie ścięgna Achillesa, zwane także tendinopatią Achillesa, może powodować różne objawy, które zazwyczaj pogarszają się stopniowo. Rozpoznanie tych objawów na wczesnym etapie jest kluczowe do skutecznego leczenia i zapobiegania dalszym komplikacjom.
Najczęściej występujące objawy zapalenia ścięgna Achillesa:
- ból na tylnej stronie pięty – ból w okolicy ścięgna Achillesa jest najbardziej charakterystycznym objawem tego schorzenia. Ból może być ostry lub tępy i zazwyczaj nasila się podczas aktywności fizycznej, takiej jak bieganie czy skakanie. Może także być odczuwalny po dłuższym okresie siedzenia lub rano po przebudzeniu.
- sztywność i ograniczenie zakresu ruchu – osoby cierpiące na zapalenie ścięgna Achillesa często doświadczają sztywności w okolicy ścięgna, szczególnie rano. Sztywność ta może utrudniać chodzenie, zwłaszcza podczas pierwszych kroków po wstaniu
- obrzęk – obrzęk wokół ścięgna Achillesa jest kolejnym typowym objawem, któremu może towarzyszyć podwyższona temperatura tkanki. Obrzęk może się pojawiać zarówno na ścięgnie, jak i wokół niego, a jego nasilenie może różnić się w zależności od aktywności
- zaczerwienienie – zapalenie może czasem prowadzić do zaczerwienienia skóry wokół ścięgna, co jest oznaką stanu zapalnego
- guzowatość – w niektórych przypadkach na ścięgnie mogą powstać guzki lub zgrubienia, które są wyczuwalne pod skórą. Te guzki mogą być bolesne przy dotyku i są wynikiem chronicznego zapalenia ścięgna
- dźwięki trzeszczenia – podczas poruszania stopą lub ścięgnem może być słyszalny dźwięk trzeszczenia lub skrzypienia, zwany krepitacją. Jest to spowodowane tarciami w obrębie zmienionego zapalnie ścięgna.
Diagnostyka zapalenia ścięgna Achillesa
Diagnoza zapalenia ścięgna Achillesa opiera się głównie na ocenie klinicznej, która zawiera dokładny wywiad medyczny oraz badanie fizykalne. W niektórych przypadkach, do potwierdzenia diagnozy oraz oceny stopnia uszkodzenia ścięgna, mogą być również zalecane badania obrazowe
Pierwszym krokiem w diagnostyce jest wywiad medyczny, czyli rozmowa z pacjentem, podczas której lekarz zbiera informacje na temat objawów, w tym lokalizacji i rodzaju bólu, okoliczności powstania urazu, historii wcześniejszych urazów czy zabiegów na ścięgnie Achillesa, aktywności fizycznych, które mogły przyczynić się do urazu, występowania podobnych problemów w przeszłości i obecności chorób towarzyszących, które mogą wpływać na kondycję ścięgien.
Podczas badania fizykalnego lekarz ocenia stan ścięgna Achillesa, w tym obecność obrzęku, zaczerwienienia, lokalnego wzrostu temperatury, ból podczas palpacji (dotyku) ścięgna, zakres ruchu w stawie skokowym oraz siłę mięśniową. Sprawdza zdolność do stania na palcach, co może być utrudnione przy uszkodzeniu ścięgna, oznaki innych problemów biomechanicznych, które mogły przyczynić się do zapalenia, takie jak nieprawidłowa postawa czy nieodpowiednie ustawienie stopy.
Chociaż nie zawsze konieczne, badania obrazowe mogą być zalecone w celu oceny stopnia uszkodzenia ścięgna oraz wykluczenia innych przyczyn bólu, takich jak pęknięcie ścięgna czy obecność ciał obcych.
Najczęściej stosowane metody to:
- ultrasonografia (USG) – pozwalają na ocenę struktury ścięgna, obecności płynu wokół ścięgna czy drobnych uszkodzeń w jego strukturze
- rezonans magnetyczny (MRI) – zapewnia szczegółowy obraz ścięgna i otaczających tkanek, jest szczególnie przydatny w trudniejszych przypadkach diagnostycznych, gdzie wymagana jest dokładna ocena stopnia zaawansowania uszkodzeń.
Dodatkowo, lekarz może przeprowadzić testy funkcjonalne, które oceniają wpływ zapalenia na funkcjonowanie ścięgna, takie jak test chodzenia na palcach, skakania czy biegania.
Leczenie ścięgna Achillesa
Zapalenie ścięgna Achillesa może być zarówno bolesne, jak i uporczywe, ale istnieje wiele skutecznych metod leczenia, które mogą pomóc złagodzić objawy i przyspieszyć proces gojenia.
Kluczowym elementem leczenia zapalenia ścięgna Achillesa jest zmniejszenie obciążeń, które mogły przyczynić się do urazu:
- unikanie aktywności wywołujących ból, takich jak bieganie czy skakanie
- zmniejszenie intensywności treningów lub przejście na formy aktywności mniej obciążające Achilles, takie jak pływanie czy jazda na rowerze.
W celu redukcji bólu i stanu zapalnego, lekarz może zalecić miesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak ibuprofen czy naproksen, które pomagają zarówno zmniejszyć ból, jak i obrzęk.
Regularne stosowanie zimnych okładów może znacznie złagodzić objawy, zwłaszcza w pierwszych dniach po wystąpieniu urazu. Aplikacja lodu na około 15-20 minut co kilka godzin może pomóc w redukcji bólu i obrzęku.
Ćwiczenia odgrywają kluczową rolę w leczeniu i zapobieganiu przyszłym problemom z ścięgnem Achillesa. Rozciąganie ścięgna Achillesa pomaga zwiększyć jego elastyczność i zmniejszyć napięcie zaś wzmacnianie mięśni poprzez specjalnie dobrane ćwiczenia może poprawić wsparcie dla ścięgna i stopy.
Profesjonalne zabiegi fizjoterapeutyczne mogą przyspieszyć proces leczenia:
- ultradźwięki pomagają zmniejszyć ból i przyspieszyć gojenie
- terapia manualna, w tym masaż, może pomóc w poprawie ruchomości i zmniejszeniu napięcia w ścięgnie.
W niektórych przypadkach może być zalecone stosowanie ortez, opasek kompresyjnych lub kinesiotaping, które wspomagają ścięgno i zmniejszają obciążenie. Opaski kompresyjne lub ortezy mogą zapewnić dodatkowe wsparcie i ograniczyć mikroruchy w ścięgnie, przyspieszając gojenie.
Dobrze dopasowane obuwie z odpowiednim wsparciem może zapobiegać przyszłym urazom. Obuwie z odpowiednią amortyzacją i wsparciem może zmniejszyć nacisk na ścięgno Achillesa.
W przypadkach, gdy konserwatywne metody leczenia nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, możliwe może być zastosowanie bardziej inwazyjnych opcji:
- iniekcje kortykosteroidów mogą być rozważane, choć ich stosowanie bezpośrednio w ścięgnie jest kontrowersyjne z powodu ryzyka możliwego osłabienia ścięgna
- chirurgia jest zazwyczaj ostatecznością, stosowaną w przypadku chronicznych bólów i uszkodzeń ścięgna.
Podsumowując, zapalenie ścięgna Achillesa jest poważnym problemem, który może znacząco wpłynąć na zdolność do wykonywania codziennych aktywności i uprawiania sportu. Wczesna diagnoza, odpowiednie leczenie i dostosowanie aktywności są kluczowe dla szybkiego powrotu do zdrowia i uniknięcia długotrwałych problemów.