Brak siły u starszej osoby. Zespół słabości – czym jest? Jak przeciwdziałać?
Nie każdy z nas starzeje się w tym samym tempie. Choć samo starzenie i zmiany zachodzące wówczas w organizmie to nieuchronny proces biologiczny, jego przebieg może mieć różną dynamikę. Wyjaśniamy, czym jest zespół słabości i czy brak siły u starszej osoby zawsze oznacza tylko zmęczenie?
Brak siły u starszej osoby. Co to oznacza?
Gdy patrzymy na osoby czynne zawodowo w podeszłym wieku lub krzepkich seniorów, którzy po sześćdziesiątym roku życia rozpoczęli swoją przygodę ze sportem i kontynuują ją bez problemu przez następne dekady, możemy mówić o pozytywnym starzeniu się. Przykładem starzenia się pomyślnego są sędziwi biegacze – dwie 92‑letnie Amerykanki, panie Harriette Thompson i Gladys Burrill – zostały najstarszymi kobietami na świecie, które ukończyły maraton, czy 93‑letni Polak, który został rekordzistą świata w kategorii powyżej 80 lat na dystansach od 5 kilometrów aż do maratonu.Na drugim biegunie starości istnieje jednak zespół słabości – stosunkowo niedawno opisany przez medycynę syndrom związany nie tylko z samym procesem starzenia, ale również nakładającymi się na niego zespołami chorobowymi oraz postępującym upośledzeniem sprawności.Czym jest zespół słabości?
Zespół słabości (zespół kruchości, z ang. Frailty Syndrome) to, idąc za ścisłą definicją medyczną, stan zwiększonej podatności na różne stresogenne czynniki zewnętrzne i wewnętrzne w wyniku zmniejszenia rezerw fizjologicznych organizmu. Oznacza to, że czynnik, który dotychczas nie powodowałby szkód (na przykład niegroźne z pozoru przeziębienie, drobny zabieg operacyjny, zmiana leku) może wywołać u pacjenta z zespołem słabości nieoczekiwane negatywne skutki zdrowotne. Najczęstszą konsekwencją zespołu słabości jest zwiększona podatność na upadki, częstsze i wydłużające się pobyty w szpitalu, narastająca niepełnosprawność oraz większe ryzyko zgonu niż w populacji osób starszych, u których nie zdiagnozowano zespołu słabości.Częstość występowania wykazuje wyraźną zależność od wieku: od 4% w przedziale 65–69 lat, 7% w wieku 70–74 lat, 9% między 75. a 79. rokiem życia, do 16% w przedziale 80–84 lat i 26% wśród osób powyżej 85 lat. W młodszym wieku, wśród pacjentów z zespołem kruchości dominują kobiety, podczas gdy proporcje te zmieniają się na rzecz mężczyzn, w miarę upływu lat. Wiele przypadków zespołu słabości pozostaje wciąż poza prawidłową diagnostyką.Jak diagnozuje się zespół słabości?
Diagnostyka zespołu słabości jest prosta i niemal ogólnodostępna. Problemem jest wychwycenie chorych, którzy potencjalnie mogą cierpieć na zespół słabości i właściwa ich identyfikacja. Zadanie takie ciąży na pracownikach służby zdrowia, którzy mogą mieć kontakt z pacjentami w podeszłym wieku: lekarzach, pielęgniarkach, fizjoterapeutach, opiekunach medycznych, a także pracownikach socjalnych, którzy docierają do większej grupy osób. Warto również, by rodziny osób starszych zdawały sobie sprawę z faktu istnienia zespołu słabości. W rozpoznawaniu zespołu słabości stosuje się najczęściej pięć kryteriów diagnostycznych wg Frieda, jakimi są:- niezamierzone zmniejszenie masy ciała (> 5 kg w ciągu 12 miesięcy);
- osłabienie- oceniane na podstawie zmierzonej dynamometrem siły dłoni, z uwzględnieniem wieku i wartości wskaźnika masy ciała (BMI, body mass index);
- wyczerpanie – subiektywne lub określane przy użyciu skali depresji (CES-D, Center for Epidemiologic Studies Depresion Scale)
- spowolnienie chodu — mierzone szybkością przejścia 15 stóp — ok. 4,6 m z uwzględnieniem płci i wzrostu badanej osoby;
- obniżona aktywność fizyczna
