Choroba Parkinsona – 11 kwietnia Światowy Dzień Chorych na Chorobę Parkinsona

Choroba Parkinsona jest postępującym schorzeniem mózgu. Rozwija się powoli, stopniowo ograniczając możliwość samodzielnego funkcjonowania. Najczęściej dotyka osób po 65 roku życia. Na chorobę Parkinsona na całym świecie cierpi już ponad 6 milionów ludzi. W Polsce zdiagnozowanych w tym kierunku jest blisko 70 tysięcy pacjentów.

Choroba Parkinsona – przyczyny choroby

Mimo, iż choroba Parkinsona we współczesnej medycynie została po raz pierwszy opisana w 1817 roku do dnia dzisiejszego nie udało się jednoznacznie ustalić jej przyczyny. Wiadomo, że za rozwój schorzenia odpowiedzialne są uwarunkowania genetyczne oraz czynniki toksyczne, a także neuroinfekcje oraz stres oksydacyjny. Do tego ostatniego dochodzi, gdy w organizmie pojawia się nadmierna ilość wolnych rodników. Na stres oksydacyjny narażone są m.in. osoby żyjące w ciągłym napięciu psychicznym, nadmiernie opalające się. Może go wywołać również zanieczyszczenie środowiska a także zażywanie niektórych leków.

Choroba Parkinsona prowadzi do stopniowego obumierania wytwarzających dopaminę komórek nerwowych. Dopamina pełni w mózgu wiele funkcji. Jej zadanie jest różne w zależności od lokalizacji mózgu, w której występuje. Najbardziej charakterystyczne dla choroby Parkinsona zaburzenia ruchowe związane są z obumieraniem komórek w istocie czarnej mózgu.

Objawy choroby

Choroba Parkinsona rozwija się bardzo wolno. Pierwsze objawy mogą pojawić się dopiero po kilku latach, gdy dojdzie do obumarcia znacznej części komórek wytwarzających dopaminę. Wczesnymi sygnałami choroby może być uczucie zmęczenia, znużenia i zmienność nastroju. O rozwoju schorzenia może także świadczyć drżenie spoczynkowe, polegające na drżeniu pojedynczych palców lub całej dłoni w chwili, gdy jest ona swobodnie położenia na stole lub kolanach. Na kolejnych etapach zaobserwować można wzmożone napięcie mięśniowe (sztywność, spowolnienie ruchów, trudności z rozpoczęciem dowolnego ruchu). Pacjenci skarżą się na brak możliwości wykonywania podstawowych czynności, takich jak chodzenie czy wstanie z krzesła. W zaawansowanym stadium choroby Parkinsona pojawia się pochylenie postawy ciała do przodu. Chorzy mają coraz większe trudności w poruszaniu się, kroki stają się krótkie, kończyny dolne „szurają” po podłożu i są lekko zgięte. Dochodzi także do zaburzenia mowy, która zazwyczaj staje się cicha i niewyraźna. Problemem zaczyna być nawet samo spożywanie pokarmów, przez utrudnione żucie i przełykanie. Do tego dochodzą objawy wegetatywne: łojotok twarzy, ślinotok, napadowa potliwość, zaparcia czy też nietrzymanie moczu. Z czasem pojawiają się również zaburzenia w sferze emocjonalno-poznawczej: spowolnienie toku myśli, kłopoty z koncentracją, osłabienie pamięci, obniżenie nastroju, które może przerodzić się w depresję.

Choroba Parkinsona leczenie

Leczenie choroby Parkinsona polega głównie na minimalizowaniu objawów i opóźnianiu pojawienia się zaawansowanego stadium tego schorzenia. Niestety nadal nie istnieje metoda, która skutecznie zahamowałaby postęp choroby, bądź pozwoliłaby na jej całkowite wyleczenie. W pierwszych latach choroby skuteczne jest leczenie farmakologiczne lewodopą, która przenika do mózgu i uzupełnia obniżony poziom dopaminy. Pozwala to minimalizować objawy i opóźnić pojawienie się zaawansowanego stadium choroby. Stały postęp choroby powoduje jednak, że stopniowo maleje skuteczność leków.

Jest to moment, w którym można rozważyć bardziej inwazyjne metody leczenia. Z pomocą przychodzą zabiegi operacyjne z zakresu neurochirurgii. U pacjentów cierpiących na chorobę Parkinsona stosuje się zabieg zwany talamotomią, który polega na zniszczeniu części struktury mózgu zwanej wzgórzem. Zabieg prowadzi do minimalizacji drżenia i dzięki temu poprawia sprawność ruchową.

Inną metodą jest głęboka stymulacja mózgu. Zabieg polega na umieszczeniu w odpowiedniej strukturze mózgu elektrod, które połączone są przewodem ze stymulatorem umieszczonym pod skórą na klatce piersiowej. Dzięki stymulatorowi zmniejsza się sztywność mięśni, ustępują drżenia oraz większość problemów z chodzeniem. Poprawa utrzymuje się do 10 lat.

Choroba Parkinsona – rehabilitacja

Ogromną rolę w leczeniu osób z chorobą Parkinsona odgrywa rehabilitacja neurologiczna. Podobnie jak leki ma ona na celu przede wszystkim spowolnienie przebiegu choroby, zmniejszanie objawów i przedłużanie czasu samodzielności i sprawności chorego. Aby było to możliwe pracę z fizjoterapeutom należy zacząć jak najszybciej, najlepiej już w momencie postawienia diagnozy. Rodzaj terapii jest zawsze dobierany indywidualne do stanu neurologicznego chorego. Podstawę stanowi zazwyczaj kinezyterapia. Ćwiczenia mają na celu poprawę ogólnej sprawności fizycznej i koordynacji ruchowej. Terapeuta razem z pacjentem pracuje nad wzmocnieniem mięśni odpowiedzialnych za prawidłową postawę ciała. Zapobiegają także przykurczom, których konsekwencją jest charakterystyczna sylwetka osób cierpiących na chorobę Parkinsona – okrągłe plecy, głowa i tułów pochylone do przodu. Dodatkowo ćwiczenia mięśni twarzy pozwalają zmniejszyć ich napięcie i zminimalizować efekty tzw. maskowatej twarzy. W przypadku pojawienia się dolegliwości bólowych terapię ruchową można uzupełnić masażem i fizykoterapią. Wśród zalecanych zabiegów są m.in. elektrostymulacja, okłady borowinowe, hydroterapia oraz terapia ultradźwiękami.

Ważne są także ćwiczenia oddechowe. Logopeda uczy chorego oddechu przeponowego i wydłużania fazy wydechu, w celu umożliwienia wymowy dłuższych zdań i usprawnienia procesu komunikacji.