Ból barku

Bóle barku to prawdziwa zmora zarówno osób spędzających długie godziny za biurkiem, jak i pracujących fizycznie.  Na bolesność tej okolic skarżą się również osoby uprawiające sport,  amatorsko lub zawodowo. Dobrze znać możliwe przyczyny bólu okolicy obręczy barkowej, ale ważniejsze jest odszukanie metod walki z tymi dolegliwościami. W bólach barku zastosowanie znajduje farmakoterapia,  ale często kluczową rolę pełni prawidłowo prowadzona rehabilitacja.  Dzięki ćwiczeniom oraz fizykoterapii możliwe jest nie tylko znaczne zmniejszenie bólu, ale i zapobieganie nawrotom schorzenia w przyszłości, dzięki stworzeniu nowych, zdrowych nawyków.

Dlaczego pojawiają się bóle barku?

Na obręcz barkową (określaną powszechnie mianem barku) składają się cztery stawy: ramienny, barkowo-obojczykowy, obojczykowo-mostkowy i połączenie między łopatką a ścianą klatki piersiowej, nie będąc stawem w sensie anatomicznym. Obręcz w swoim właściwym położeniu utrzymywana jest przede wszystkim przez mięśnie. Tak zbudowany zespół stawów, tworzy jednostkę ruchową, umożliwiającą największy zakres ruchów spośród wszystkich stawów w organizmie człowieka. Niestety jest on również podatny na wiele schorzeń związanych zarówno z tkankami miękkimi, jak i nerwami, mięśniami czy szkieletem kostnym tej okolicyPierwszym symptomem zespołu bolesnego barku jest ból, początkowo niewielki i pojawiający się tylko w czasie unoszenia rąk powyżej linii ramion. Wraz z upływem czasu ból  barku się nasila i towarzyszy choremu również w czasie innych czynności. Razem z bólem może pojawić się obrzęk tej okolicy, a na kolejnym etapie ograniczenie ruchomości w stawie, które jest symptomem postępu choroby.Do najpowszechniejszych przyczyn bólu barku zalicza się przyczyny okołostawowe ( 85% pacjentów), dużo rzadziej bezpośrednie podłoże bólu leży w chorym stawie barkowym.  Częstym schorzeniem będącym podłożem zespołu bolesnego barku są choroby stożka rotatorów (zapalenie ścięgien i uszkodzenia) oraz tak zwany „zamrożony bark” (powstanie stanu zapalnego torebki stawu ramienno-łopatkowego). Choroby tkanek miękkich są w dużym stopniu podatne na leczenie, a efekty leczenia zależą w dużej mierze od szybkości postawienia rozpoznania. Ważne jest również zidentyfikowanie czynnika wywołującego schorzenie: nieprawidłowości anatomicznej, urazu lub przeciążenia. Poza ostrymi stanami zapalnymi w zespole bolesnego barku brane są pod uwagę, takie czynniki ryzyka, jak:

• Nadmierna ruchomość torebek stawowych i więzadeł, która może prowadzić do podwichnięcia lub zwichnięcia barku- jest ona wrodzona lub nabyta w wyniku powtarzających się urazów
• Ograniczenie ruchomości torebek stawowych i więzadeł – wynikający z unieruchomienia przewlekłego lub przedłużającego się zapalenia
• Osłabienie lub niestabilność mięśni otaczających bark, które przestają pełnić swoją stabilizującą funkcję; problem taki może pojawiać się przy poważnych wadach postawy, niewłaściwie dobranych ćwiczeniach fizycznych ( zwłaszcza siłowych) oraz po udarze mózgu

Bóle w okolicy barku są też powodowane przez schorzenia przewlekłe, jak:

• choroba zwyrodnieniowa stawów ( nie tylko dotycząca stawu ramiennego, ale również zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego czy zmiany krążka międzykręgowego)
• reumatoidalne zapalenie stawów oraz inne rzadsze choroby autoimmunologiczne wywołujące zapalenie stawów
• neuropatie wynikające z ucisku innych struktur otaczających dany nerw lub uszkodzenia nerwu w innym mechanizmie

Na koniec, nie należy zapominać, że bóle odczuwane w okolicy barku to nie zawsze schorzenie narządu ruchu.  W tej lokalizacji mogą również pojawiać się dolegliwości, których podłoże umiejscowione jest zupełnie gdzie indziej, bark natomiast jest tylko miejscem promieniowania bólu.  Najgroźniejszym schorzeniem internistycznym, który może imitować ból barku, jest zawał serca.  Ból pojawia się wówczas w sposób gwałtowny, towarzyszy mu osłabienie, duszność, czasem nudności i zimny pot.  Również bóle wynikające z choroby niedokrwiennej serca (choroby wieńcowej) mogą promieniować do barku. Dolegliwości pojawiają się wówczas w czasie wysiłku lub silnych emocji.

Jakie badania warto wykonać przy bólu barku?

Zespół bolesnego barku nie jest rozpoznaniem ostatecznym- jest to tak naprawdę diagnoza wstępna, która wymaga jeszcze poszukiwania prawdziwych przyczyn choroby.  Niezwykle istotną rolę pełni prawidłowo zebrany wywiad lekarski, oparty na pytaniach o charakter i moment występowania bólu barku,  jego pojawienie się po raz pierwszy oraz stosowane dotąd metody walki z bólem. Kluczowe znaczenie może mieć obecność innych chorób towarzyszących bądź przebytych urazów.Kolejnym elementem diagnostyki jest badanie lekarskie. Rozróżnienie bólu stawowego od pozastawowego polega na określeniu czy ból jest zależny od ruchomości czy występuje niezależnie od pozycji barku i ramienia- stąd sprawdzany jest zakres ruchu w wielu kierunkach.Istotne znaczenie mają także badania obrazowe, dzięki którym udaje się rozpoznać procesy patologiczne toczące się w obrębie kości lub tkanek miękkich. Najczęściej wykonywanym badaniem służących do diagnostyki zespołu bolesnego barku jest RTG obręczy barkowej oraz USG stawu barkowego. W niektórych przypadkach konieczne może okazać się również wykonanie rezonansu magnetycznego tej okolicy.

Bóle barku a rehabilitacja

Spowodowane bólem barku upośledzenie jego funkcji może niekorzystnie wpływać na jakość życia, wymuszać rezygnację z ulubionych zajęć sportowych lub innej aktywności. Pacjentom z bólami barku z pomocą przychodzi zwłaszcza rehabilitacja. Znajduje ona zastosowanie zarówno w leczeniu zachowawczym, jak i jest elementem terapii po wykonanym zabiegu operacyjnym. Dla pacjentów, którzy mają problem z przemieszczaniem się, dobrym wyborem może być rehabilitacja z dojazdem do domu chorego. Pomaga przede wszystkim kinezyterapia (leczenie ruchem) i terapia manualna (polega na mobilizacjach, manipulacjach na stawach i tkankach miękkich). Fizykoterapia jest stosowana jako metoda uzupełniająca- szczególne miejsce zajmuje w niej krioterapia (leczenie zimnem).

Bibliografia

1. Majdan M., Metera K.: Diagnostyka funkcjonalna i leczenie uszkodzeń tkanek miękkich stawu barkowego w wybranych metodach fizjoterapii;Diagnostyka funkcjonalna; Tom 17;2013;149-174
2. Buckup K.: Testy kliniczne w badaniu kości, stawów i mięśni, PZWL, Warszawa, 2006
3. Białoszewski D., Zaborowski G.: Przydatność terapii manualnej w rehabilitacji pacjentów z przewlekłym uszkodzeniem stożka rotatorów stawu ramiennego. Doniesienie wstępne; Ortopedia, traumatologia, rehabilitacja 2011; 13(1)
4. Kuijpers T, van der Windt DA, van der Heijden GJ, Bouter LM. Systematic review of prognostic cohort studies on shoulder disorders. Pain 2004;109:420–31