Stopa wydrążona – co warto wiedzieć o tej rzadziej spotykanej wadzie postawy?

Stopa wydrążona to deformacja charakteryzująca się nadmiernym uniesieniem łuku podłużnego stopy. W przeciwieństwie do bardziej powszechnego płaskostopia, w stopie wydrążonej nie dochodzi do spłaszczenia sklepienia, lecz wręcz odwrotnie – łuk jest przesadnie wysoki i sztywny. Skutkiem tego ciężar ciała spoczywa głównie na pięcie i przodostopiu, co powoduje nierównomierne obciążenie i wiele nieprzyjemnych dolegliwości. Choć wada występuje rzadziej niż płaskostopie, jej konsekwencje mogą być poważne i wymagać odpowiedniej diagnozy oraz leczenia.

Czym jest stopa wydrążona?

Stopa wydrążona to wada, w której kąt pomiędzy osią kości piętowej a podłożem wynosi zazwyczaj ponad 25°, podczas gdy np.  w płaskostopiu mniej niż 10°. W stopie tej łuk podłużny przyśrodkowy ulega nadmiernemu uniesieniu, co prowadzi do skrócenia stopy i zwiększonego podbicia. Często temu zjawisku towarzyszą inne zmiany, takie jak szpotawe ustawienie tyłostopia, przykurcze mięśni i ścięgien (zwłaszcza ścięgna Achillesa i rozcięgna podeszwowego), deformacje palców (np. palce szponiaste), obniżenie pierwszego promienia stopy, a także zmiany zwyrodnieniowe stawów stępu i palców stopy. W efekcie dochodzi do zaburzeń biomechaniki chodu oraz pojawienia się dolegliwości bólowych, które mogą obejmować nie tylko stopę, ale też wyższe partie, takie jak stawy kolanowe i biodrowe.

Jakie są przyczyny powstawania stopy wydrążonej?

Przyczyny powstawania stopy wydrążonej są różnorodne.

Najczęściej stopa wydrążona ma podłoże neurologiczne, związane z chorobami nerwowo‑mięśniowymi, takimi jak (np choroba Charcota-Mariego-Tootha),czy uszkodzeniem centralnego układu nerwowego. Często pojawia się też u osób z genetycznymi predyspozycjami do tej deformacji, a także u dzieci, u których wada może rozwijać się bez wyraźnej przyczyny (postacie idiopatyczne).

Przyczyną mogą być także pourazowe zmiany w strukturach kostnych lub ścięgnistych stopy, na przykład nieprawidłowo zagojone złamania, przewlekłe skręcenia stawu skokowego lub uszkodzenia ścięgien.

Zrozumienie tych przyczyn jest kluczowe dla właściwej diagnostyki oraz planu leczenia.

Jakie są objawy i skutki stopy wydrążonej?

Typowe objawy to:

• Wyraźnie widoczny, bardzo wysoki łuk podłużny stopy.
• Skrócenie stopy i wyższe podbicie.
• Ból w stopie przy chodzeniu lub dłuższym staniu.
• Powstawanie modzeli i bolesnych odcisków, zwłaszcza pod głowami I i V kości śródstopia oraz na pięcie.
• Deformacje palców, takie jak palce szponiaste lub młoteczkowate, które utrudniają dobór obuwia.
• Niestabilność stawu skokowego i częste skręcenia kostki.
• Zaburzenia biomechaniki chodu, co może prowadzić do bólu w kolanach, biodrach, a nawet w kręgosłupie.
• Skurcze rozcięgna podeszwowego i mięśni zginaczy krótkich.

Diagnostyka stopy wydrążonej

Rozpoznanie stopy wydrążonej opiera się na badaniu klinicznym, analizie chodu oraz ocenie kątów ustawienia stopy i jej wysklepienia. Wykonuje się także badania obrazowe, takie jak zdjęcia rentgenowskie, rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa, które pozwalają określić stopień deformacji i ewentualne współistniejące patologie. W diagnozie uwzględnia się także wywiad dotyczący historii chorób neurologicznych, urazów i objawów bólowych.

Jak leczy się stopę wydrążoną?

Postępowanie terapeutyczne zależy od stopnia deformacji oraz przyczyn stopy wydrążonej i obejmuje:

• Zaopatrzenie ortopedyczne – indywidualnie dopasowane wkładki ortopedyczne, stabilizujące staw skokowy i odciążające nadmiernie przeciążone obszary stopy. Rekomendowane jest również obuwie ze sztywną, twardą cholewką i zapiętkiem.
• Fizjoterapia – obejmuje ćwiczenia wzmacniające osłabione mięśnie, rozciągające przykurczone struktury (np. ścięgno Achillesa i rozcięgno podeszwowe), terapię manualną oraz ćwiczenia i poprawiające propriocepcję i biomechanikę chodu. Dodatkowo możliwe jest stosowanie kinesiotapingu oraz fizykoterapii.
• Zmiana nawyków i profilaktyka – unikanie źle dopasowanego obuwia a w przypadku dzieci – wczesna diagnoza i korekcja postawy.
• Leczenie operacyjne – w przypadkach ciężkich i utrwalonych deformacji, które nie poddają się terapii zachowawczej, stosuje się zabiegi chirurgiczne. Procedury obejmują korekcję ustawienia kości stopy (osteotomie), uwolnienie lub transfery ścięgien, a także artrodezy w przypadkach zaawansowanych zwyrodnień.

Potrzebujesz fizjoterapeuty?
Umów wizytę w trzech prostych krokach!

Znaczenie wczesnej diagnozy i kompleksowej terapii

Znaczenie wczesnej diagnozy i kompleksowej terapii w przypadku stopy wydrążonej jest nie do przecenienia, ponieważ odpowiednio wcześnie podjęte działania mogą znacznie poprawić komfort życia pacjenta oraz zapobiec powikłaniom, które z czasem mogą prowadzić do trwałych uszkodzeń i utraty sprawności. Wada ta, choć na pierwszy rzut oka może wydawać się jedynie problemem estetycznym czy lokalnym, niesie ze sobą poważne konsekwencje biomechaniczne, które wpływają nie tylko na stopę, ale często także na inne części układu ruchu, takie jak kolana, biodra czy kręgosłup.

Wczesna diagnoza pozwala zidentyfikować stopień deformacji oraz jej przyczyny, w tym możliwe podłoże neurologiczne, genetyczne lub pourazowe. Dzięki temu możliwe jest dobranie najbardziej odpowiednich metod leczenia, które często łączą różnorodne podejścia – od zaopatrzenia ortopedycznego, przez fizjoterapię, aż po w razie potrzeby zabiegi chirurgiczne. Kompleksowa terapia, prowadzona przez interdyscyplinarny zespół specjalistów, uwzględnia wszystkie aspekty wadliwego ustawienia stopy i wspiera poprawę funkcji biomechanicznych oraz jakości chodu.

Czym skutkuje brak leczenia stopy wydrążonej?

Nieleczona stopa wydrążona może prowadzić do narastających dolegliwości bólowych, powstawania modzeli i odcisków, deformacji palców, a także zwiększonego ryzyka skręceń i innych urazów. Ponadto, niewłaściwa biomechanika utrudnia utrzymanie prawidłowej postawy i może powodować przeciążenia stawów położonych wyżej, co skutkuje chorobami zwyrodnieniowymi i przewlekłymi bólami. Dlatego wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniej terapii pozwala na zminimalizowanie tych zagrożeń, poprawę funkcjonalności oraz zmniejszenie dyskomfortu.

Stopa wydrążona to poważna wada biomechaniczna, która wymaga uwagi zarówno pacjentów, jak i specjalistów. Dzięki odpowiedniej diagnostyce, indywidualnemu podejściu terapeutycznemu oraz stosowaniu nowoczesnych metod fizjoterapii i ortopedycznych rozwiązań można skutecznie poprawić komfort życia i funkcjonowanie osób z tą deformacją.