10 faktów i mitów o rehabilitacji

Światowy Dzień Fizjoterapii to okazja, aby rozprawić się z kilkoma mitami na temat rehabilitacji.

Coraz więcej pacjentów i lekarzy zdaje sobie sprawę z tego, jak ważne jest włączenie rehabilitacji do programu leczenia i usprawniania chorego. Niestety na temat rehabilitacji wciąż krąży wiele mitów, które sprawiają że nie wszyscy potrzebujący się na nią decydują. Warto je rozwiać, by skutecznie i efektywnie zadbać o swoje drowie i sprawność fizyczną.

1. Rehabilitacja ma sens tylko, kiedy włączana jest niezwłocznie po urazie MIT

Nawet wiele lat po zaistniałym urazie lub operacji możliwa jest rehabilitacja. Jest ona szczególnie ważna, jeśli chory odczuwa dolegliwości bólowe bądź cierpi z powodu ograniczenia zasięgu ruchu. Im wcześniej  rozpocznie się rehabilitację, tym lepszych efektów można oczekiwać, ale warto skonsultować swój przypadek z doświadczonym rehabilitantem również, jeśli minęło już sporo czasu. Rehabilitacji mogą podlegać także stare, zadawnione blizny, które powodują przykre uczucie ciągnięcia, przykurczu lub bólu miejscowego.

FAKT Czas ma kluczowe znaczenie dla przyszłych efektów leczenia. Wcześnie rozpoczęta rehabilitacja zapobiega przykurczom mięśniowym oraz nieprawidłowym wzorcom ruchowym, jakie mogą powstać po urazie czy operacji. Wczesna rehabilitacja ma szczególne znaczenie po udarze niedokrwiennym mózgu czy endoprotezoplastyce stawu biodrowego lub kolanowego.

2. Na rehabilitację potrzeba sporo wolnego czasu MIT

Coraz więcej placówek oferuje w tej chwili rehabilitację z dojazdem, dzięki czemu możliwe staje się odbywanie zabiegów w zaciszu własnego domu. Do wielu metod fizjoterapeutycznych nie potrzeba praktycznie żadnego sprzętu, a niezbędne akcesoria dowiezie ze sobą rehabilitant. Rehabilitacja w domu to oszczędność czasu, lepsza organizacja i brak konieczności brania urlopu dla osób pracujących. Z rehabilitacji z dojazdem z pewnością ucieszą się również kobiety w ciąży, osoby starsze czy nie zmotoryzowane.

FAKT Aby rehabilitacja była efektywna i przyniosła trwałe rezultaty nie wolno poprzestać na kilku zabiegach ani korzystać z niej w dużych odstępach czasowych. Warto zarezerwować sobie czas minimum na dwa godzinne spotkania z fizjoterapeutą w tygodniu, co pozwoli na osiągnięcie i podtrzymanie wypracowanych efektów terapii.

3. Rehabilitacja jest przeciwwskazana u pacjentów onkologicznych MIT

U osób chorych na nowotwory często istnieją wskazania do korzystania z fizjoterapii. Rehabilitacja onkologiczna powinna być stosowana na wszystkich etapach choroby. Cele rehabilitacji onkologicznej to przede wszystkim zmniejszenie ubytków funkcjonalnych związanych z operacją chirurgiczną (np. wykonaną mastektomią), ubytków funkcjonalnych wynikających z zastosowania radioterapii, zmniejszenie bólu neuropatycznego związanego z leczeniem cytostatykami (chemioterapią), a także pomoc w walce z negatywnymi emocjami towarzyszącymi leczeniu.

FAKT W czasie leczenia onkologicznego przeciwwskazanych jest wiele zabiegów z zakresu fizykoterapii. Przed rozpoczęciem rehabilitacji zawsze należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym

4. Rehabilitacja ma znaczenie przede wszystkim w starszym wieku MIT

Rehabilitacja nie jest domeną osób w podeszłym wieku. Ma znaczenie na każdym etapie życia i sprawdza się jako terapia główna lub wspomagająca w leczeniu wielu chorób. Wcześnie włączona rehabilitacja w schorzeniach układu kostno-stawowego, bólach okolic kręgosłupa zapobiega również wielu poważniejszym dolegliwościom w przyszłości.

FAKT Seniorzy bardzo często ograniczają swoją aktywność ruchową, a wielokrotne pobyty w szpitalu wiążą się z przymusowym unieruchomieniem. Tymczasem ćwiczenia fizyczne nabierają szczególnego znaczenia wraz z upływem lat, zapobiegają utracie masy mięśniowej oraz przeciwdziałają zespołowi słabości, obserwowanemu u chorych w podeszłym wieku. Rehabilitacja seniorów to świetny sposób na ulgę w bólach kostno-stawowych, zapobieganie niesprawności, ale także polepszenie nastroju i przeciwdziałanie depresji wynikającej z izolacji i osamotnienia.

5. Rehabilitacja wymaga zastosowania specjalistycznego sprzętu MIT

Jedną z najbardziej cenionych metod rehabilitacyjnych jest kinezyterapia – leczenie ruchem. W kinezyterapii nie potrzebne są specjalistyczne sprzęty, a obciążenie stanowi zwykle nasze ciało. Również masaż- metoda rehabilitacji szczególnie lubiana przez pacjentów, może bez problemu odbywać się w dowolnym miejscu, a jedynym wymaganym sprzętem jest łóżko przystosowane do potrzeb zabiegu.

FAKT Zastosowanie dodatkowego sprzętu może uatrakcyjnić rehabilitację i zachęcić pacjenta do ćwiczeń. Pomocami mogą być taśmy, ciężarki, piłki lub inne elementy zaproponowane przez fizjoterapeutę. Bardzo popularnym sprzętem stosowanym w rehabilitacji są także rollery, które stanowią formę automasażu i sprawdzają się w rozluźnieniu poszczególnych grup mięśniowych i powięzi po treningu.

6. Z rehabilitacji nie powinny korzystać kobiety w ciąży i połogu MIT

Rehabilitacja w okresie ciąży i rehabilitacja w okresie połogu jest możliwa, a co więcej, również wskazana. Z uwagi na pojawiające się w czasie ciąży dolegliwości bólowe, które nie mogą być leczone silniejszymi środkami przeciwbólowymi, fizjoterapia staje się niezastąpioną alternatywą terapeutyczną. Okres przed porodem, a przede wszystkim połóg to również czas na ćwiczenia mięśni dna miednicy, których prawidłowe funkcjonowanie zapewnia świeżo upieczonej mamie szybszy powrót do dawnego życia i zmniejsza przykre dolegliwości, jak poporodowe nietrzymanie moczu.

FAKT Kobiety ciężarne nie powinny korzystać z niektórych form fizykoterapii. Stosowanie we wczesnym okresie ciąży zabiegów diatermii krótkofalowej, ciepłolecznictwa, magnetoterapii czy elektroterapii może stać się główną przyczyną utraty ciąży. Miejscowy wzrost temperatury tkanek w obrębie miednicy mniejszej i okolicy lędźwiowo-krzyżowej stanowi zagrożenie zarówno dla rozwoju ciąży, jak i jej utrzymania.

7. Trzeba odczekać kilka miesięcy po operacji, by rozpocząć rehabilitację MIT

Nawet w pierwszych dobach po zabiegu możliwe jest włączenie niektórych elementów rehabilitacji: ćwiczeń oddechowych czy profilaktyki przeciwzakrzepowej. Fizjoterapeuta pomaga również pacjentowi przy pierwszych krokach pooperacyjnych, jak również w późniejszym odzyskaniu sprawności. FAKT Przedwcześnie rozpoczęta intensywna rehabilitacja może być przyczyną powikłań pooperacyjnych- na przykład po cesarskim cięciu, w tym rozejścia się blizny lub powstania przepukliny. Moment rozpoczęcia rehabilitacji należy zawsze skonsultować z lekarzem prowadzącym.

8. Rehabilitacja może być jedyną formą leczenia MIT

Nawet przy odstąpieniu od leczenia operacyjnego pacjent wymaga często także farmakoterapii, jak również regularnych kontroli lekarskich.

FAKT W niektórych sytuacjach klinicznych zabieg chirurgiczny jest zbyt ryzykowny dla pacjenta, a jego możliwe efekty nie przewyższają ryzyka, jakie niesie za sobą każda operacja. Niejednokrotnie również sam pacjent, po przedyskutowaniu problemu ze swoim lekarzem prowadzącym, rezygnuje z zabiegu, akceptując obecny stan. Odstąpienie od operacji nie oznacza jednak końca leczenia- istnieje wiele metod zachowawczych, do których włącza się przede wszystkim rehabilitację. Przykładowymi schorzeniami, kiedy pełni ona kluczową rolę są nieoperacyjne złamania szyjki kości udowej u osób starszych czy choroby krążka międzykręgowego i zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa.

9. Od doświadczenia rehabilitanta zależy skuteczność leczenia MIT

Fizjoterapeuta to osoba, której zadaniem jest spojrzenie całościowe na potrzeby pacjenta, jego kondycję ruchową i możliwości fizyczne. Rehabilitant potrafi zbadać samodzielnie charakter urazu lub schorzenia oraz właściwe opracować plan terapeutyczny. Oddając się w ręce rehabilitanta, warto nie tylko porównać ofertę cenową, ale również zweryfikować posiadane przez niego wykształcenie, kwalifikacje czy rekomendacje od innych pacjentów. Unikniemy w ten sposób niepotrzebnych kosztów, zmarnowanego czasu, a nawet pogorszenia stanu naszego zdrowia.

FAKT Umiejętności to nie tylko doświadczenie, ale również inwestycje w aktualne szkolenia i kursy, które zapewniają znajomość najnowszych wytycznych leczenia. Kluczowe jest także porozumienie pacjenta i jego fizjoterapeuty oraz wzajemne zaufanie.

10. Przed rozpoczęciem rehabilitacji konieczne jest wykonanie dokładnych badań obrazowych MIT

Fizjoterapeuta chętnie zapozna się z pełną dokumentacją medyczną pacjenta, ale wykonanie specjalistycznych badań, jak rezonans magnetyczny, nie jest konieczne przed rozpoczęciem rehabilitacji- Wiele informacji o stanie zdrowia chorego rehabilitant może uzyskać poprzez badanie funkcjonalne. Jeśli któreś objawy będą budziły jego niepokój, z pewnością poinformuje pacjenta o konieczności przeprowadzenia dodatkowych badań.

FAKT Badania obrazowe mogą wskazać dokładną przyczynę problemu oraz ukierunkować proces rehabilitacji. Szczególnie użytecznym badaniem jest ultrasonografia stawów, która umożliwia ocenę miękkich struktur okołostawowych. W wielu przypadkach konieczne jest wykonanie RTG , w celu wykluczenia ostrego procesu chorobowego, na przykład złamania kompresyjnego kręgosłupa.

Bibliografia

1. K. Milanowska, Kinezyterapia, 2001, s. 10-40
2. A. Straburzyńska – Lupa, G. Straburzyński, Fizjoterapia, Warszawa, 2006, s. 73- 75;323-325, 377, 439-441.
3. https://www.praktycznafizjoterapia.pl/ data dostępu 12.08.2018