Kłopoty z pamięcią – czy to zawsze otępienie?

Otępienie związane jest z procesem stopniowej i nieodwracalnej utraty sprawności psychicznej. Zazwyczaj pierwszym skojarzeniem, jakie się nam nasuwa są problemy z pamięcią. Choroby związane z otępieniem mają jednak bardziej złożony obraz objawów, ale rzeczywiście część z nich związana jest z utratą pamięci jako jednym z pierwszych symptomów.

Należy jednak zwrócić uwagę, że nie każde problemy z zapamiętywaniem mają związek ze wczesną fazą otępienia. Na zaburzenia procesu zapamiętywania może wpływać bardzo wiele czynników, między innymi choroby takie jak: cukrzyca, choroby tarczycy, przyjmowane leki, wiek. Często zapominamy, że zupełnie naturalnym procesem jest nieznaczne obniżenie sprawności psychicznej wraz z wiekiem. Bardzo trudno jest nam pogodzić się ze zmianami, jakie wraz z wiekiem zachodzą w naszym ciele. Odnosimy wrażenie, że starzeje się wyłącznie „otoczka”, nasze ciało, ale gdzieś tam, w środku nadal mamy młody bystry umysł. Niestety nasz mózg, podobnie jak wszystkie inne organy, odczuwa upływ czasu.

Zgłaszają się do mnie osoby  zaniepokojone zmianami, które u siebie obserwują. Opisują kłopoty z zapamiętaniem nowych informacji, z poszukiwaniem „zagubionych” przedmiotów, kłopoty ze śledzeniem wątku rozmowy, podczas spotkań towarzyskich, z zapominaniem o terminie spotkania.

Objawy te bywają bardzo przykre, dla zgłaszających je pacjentów, zdarza się jednak, że są związane z naturalnymi procesami osłabienia „wydajności” mózgu wraz z wiekiem. Dotyczy to bardzo aktywnych osób, których  mózg nie ma już wystarczająco dużo energii, aby sprostać wszystkim wyzwaniom, w związku z tym wybiera tylko niektóre informacje.

Niemniej jednak czasami w obiektywnych testach można zaobserwować obniżenie funkcjonowania mózgu. U niektórych osób diagnozuje się łagodne zaburzenia poznawcze. Nie jest to jeszcze otępienie, ale jednak to coś więcej niż naturalne procesy starzenia się mózgu. W przypadku łagodnych zaburzeń poznawczych obserwuje się obiektywne trudności z pamięcią, które jednak w sposób istotny nie zaburzają codziennej aktywności życiowej.  Problem ten dotyczy 13%-30% osób po 60 tym roku życia.

Badania wskazują, że u osób, u których występują łagodne zaburzenia poznawcze znacznie wzrasta ryzyko wystąpienia otępienia (na otępienie może zachorować 6-25% osób dotkniętych łagodnymi zaburzeniami poznawczymi). Niezmiernie istotne, jest wiec podjęcie kroków w celu zapobiegania przekształceniu łagodnych zaburzeń poznawczych w otępienie.  Ważna jest opieka lekarza neurologa, psychologa / neuropsychologa (który zaproponuje odpowiedni trening pamięci) oraz aktywny tryb życia zarówno na płaszczyźnie fizycznej i umysłowej.

Nie wolno ignorować żadnych niepokojących sygnałów. Wczesna interwencja może spowolnić proces chorobowy, zapewniając możliwość prowadzenia satysfakcjonującego życia. 

Agnieszka Kaliszewska

Psycholog, Kwalifikacje w zakresie diagnozy i terapii neuropsychologicznej