Najczęstsze wady postawy u dzieci – jak możemy im zapobiegać?

Wady postawy u dzieci są coraz bardziej powszechnym problemem, który może prowadzić do długotrwałych komplikacji zdrowotnych. Wczesna diagnoza i interwencja są kluczowe dla zapobiegania niekorzystnym zmianom, które mogą zajść w organizmie . Jakie są najczęstsze wady postawy występujące u dzieci?

Najczęstsze wady postawy u dzieci

Wady postawy u dzieci mogą prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, jeśli nie zostaną odpowiednio zdiagnozowane i leczone. Poznanie najczęstszych wad postawy może pomóc rodzicom lub opiekunom we wczesnym rozpoznania i podjęciu interwencji, co jest kluczowe dla prawidłowego rozwoju dziecka.

Skolioza

Skolioza jest jedną z najbardziej znanych wad postawy.  Często wada ta kojarzona jest z  bocznym skrzywieniem kręgosłupa. Należy jednak wskazać, że jest to wada trójpłaszczyznowa – dochodzi do pogłębienia kifozy lub lordozy, wygięcia kręgosłupa w bok oraz rotacji kręgów. Jest ona również przyczyną wystąpienia nieprawidłowości w ustawieniu klatki piersiowej, miednicy, kończyn czy klatki piersiowej. Co oznacza, że wpływa na funkcjonowanie całego organizmu dziecka. Skolioza u dzieci najczęściej rozwija się i pogłębia w okresach intensywnego wzrostu. Wczesna diagnoza i leczenie są kluczowe, ponieważ nieleczona skolioza może prowadzić do niekorzystnych zmian w całym organizmie – szczególnie w układzie ruchowym, krążeniowym czy oddechowym. Może wpływać również na sprawność, wydolność fizyczną.

Płaskostopie

Płaskostopie to wada charakteryzująca się obniżeniem lub całkowitym brakiem łuków stopy. Wada to może być wrodzona lub nabyta. Może być wynikiem wielu czynników m.in.  braku aktywności fizycznej, siedzącego trybu życia, noszenia nieprawidłowego obuwia, poruszania się po niewłaściwym podłożu czy nadwagi lub otyłości. Omawiana wada może powodować do bólu stóp, kolan, bioder oraz dolnej części pleców.

Okrągłe plecy

Okrągłe plecy, czyli pogłębienie kifozy piersiowej (nadmierne wygięcie krzywizny kręgosłupa). Może być to wada wrodzona lub nabyta np. być wynikiem długotrwałego siedzenia, zwłaszcza w niewłaściwej pozycji. U dzieci z okrągłymi plecami można zaobserwować wysuniętą do przodu głowę oraz barki, odstające łopatki, a niekiedy zapadniętą klatkę piersiową. Może to prowadzić do chronicznego bólu, a także do problemów z oddychaniem.

Plecy wklęsłe

Plecy wklęsłe to termin określający pogłębienie lordozy w odcinku lędźwiowym. Może być to wada wrodzona lub nabyta. Wadzie tej może towarzyszyć wypięty do przodu brzuch oraz pośladki jest to związane z nieprawidłowym ustawieniem miednicy. Plecy wklęsłe mogą być przyczyną wielu objawów na przykład bólu pleców, zaparć czy zaburzeń trawienia.

Plecy płaskie

Plecy płaskie to wada postawy charakteryzująca  się spłaszczeniem lub  brakiem fizjologicznych krzywizn kręgosłupa. Dodatkowo u dziecka można zauważyć nieprawidłowe ustawienie klatki piersiowej czy barków. Wada ta może przekształcić się w inną wadę postawy czy być przyczyną innych chorób.

Wady postawy – jakie są najczęstsze przyczyny?

Przyczyny wad postawy możemy podzielić na wrodzone i środowiskowe, czyli nabyte. Środowisko ma bardzo duży wpływ na kształtowanie się postawy ciała człowieka i jest główną przyczyną powstawnaia wad postawy.

Przyczyny powstawania wad postawy u dzieci obejmują między innymi:

• wady wrodzone – niektóre dzieci przychodzą na świat z ukształtowaną wadą. Mogą być one uwarunkowane genetycznie, być wynikiem nieprawidłowego rozwoju w okresie zarodkowym czy płodowym. Przykładami wad wrodzonych są skolioza, plecy okrągłe czy płaskostopie.
• niewłaściwa ergonomia – dzieci spędzają coraz więcej czasu siedząc przy biurkach w szkole lub w domu, co często prowadzi do przyjmowania niewłaściwej postawy. Niewłaściwie dopasowane meble, takie jak krzesła czy biurka, które nie są dostosowane do wzrostu dziecka
• zachowania nawykowe – częste przyjmowanie nieprawidłowych pozycji podczas siedzenia, leżenia czy nawet chodzenia może prowadzić do nawykowych wad postawy. Przykładem wad wynikających z nieprawidłowych nawyków są plecy okrągłe czy kolana koślawe.
• brak aktywności fizycznej – aktualnie dzieci spędzają dużo czasu przed ekranami komputerów i telewizorów, co często prowadzi do braku wystarczającej aktywności fizycznej. Niedostateczna aktywność fizyczna może skutkować osłabieniem mięśni, które są kluczowe dla utrzymania prawidłowej postawy ciała
• nadwaga i otyłość – nadmierna masa ciała może obciążać kręgosłup i stawy, co z czasem może prowadzić do rozwoju wad postawy. Szczególnie u dzieci, nadwaga może przyczyniać się do powstawania płaskostopia, pogłębienia lordozy, a także do osłabienia siły mięśniowej, co dodatkowo ma niekorzystny wpływ na postawę ciała
• noszenie ciężarów – regularne noszenie ciężkiego plecaka na jednym ramieniu lub noszenie ciężarów, które nie są odpowiednie dla młodego organizmu, może prowadzić do asymetrii w rozwoju mięśniowym i szkieletowym, co z kolei może przyczynić się do powstania lub pogłębienia się wady postawy
• urazy i choroby – urazy, takie jak złamania kości, uszkodzenia mięśni lub ścięgien, a także niektóre choroby (np. reumatoidalne zapalenie stawów u dzieci) mogą mieć bezpośredni wpływ na rozwój postawy dziecka. Leczenie chorób i urazów jest profilaktyką wad postawy, które mogę powstać w związku z ich wystąpieniem.

Wady postawy u dzieci – objawy

Rozpoznawanie wad postawy u dzieci na wczesnym etapie jest kluczowe, aby uniknąć długotrwałych problemów zdrowotnych.

Objawy, które mogą wskazywać na problemy z postawą:

• asymetria ustawienia ramiona i łopatki – jednym z objawów wady postawy jest nierówna wysokość ramion lub łopatek. Może to być  widoczne, gdy dziecko stoi lub chodzi.
• asymetria ustawienia miednicy – podobnie jak w przypadku ramion, nierówna wysokość ustawienia bioder może być oznaką wady postawy.
• problemy z chodem – nieprawidłowości w chodzie, takie jak utykanie, chodzenie na palcach lub piętach, które nie są wynikiem urazu lub choroby, mogą być sygnałem, że u dziecko może wystąpić wada postawy. Dzieci z wadą postawy mogą częściej się potykać i upadać.
• ogólna sztywność lub ból – dzieci z wadami postawy mogą skarżyć się na ból lub dyskomfort, szczególnie w plecach, szyi lub nogach. Ból może nasilać się po długotrwałym siedzeniu lub staniu w jednej pozycji.
• wyraźne krzywizny kręgosłupa -pogłębione krzywizny kręgosłupa, a także widoczny garb żebrowy czy wał lędźwiowy w skłonie do przodu mogą być objawem wady postawy ciała u dziecka
• i wiele innych.

Wczesne rozpoznanie objawów wad postawy u dzieci jest niezwykle ważne, aby umożliwić skuteczne leczenie i uniknąć długotrwałych problemów zdrowotnych. Jeśli zaobserwujesz u swojego dziecka jakiekolwiek z wymienionych objawów, zaleca się konsultację z pediatrą, specjalistą w dziedzinie ortopedii dziecięcej lub fizjoterapeutą. Regularne badania kontrolne mogą również pomóc w monitorowaniu prawidłowego rozwoju postawy ciała lub po podjęciu leczenia  postępu trwającej rehabilitacji.

Jakie są metody korekty wad postawy u dzieci?

Prawidłowa diagnoza oraz odpowiednio dobrana terapia jest kluczowa w korekcji wad postawy, zapobiegania pogłębianiu się wady i innych problemów zdrowotnych wynikających z ich wystąpienia oraz zapewnienia prawidłowego rozwoju fizycznego. Metody stosowane w korekcji wad postawy są dobierane indywidualnie i zależą od wady postawy, stopnia jej zaawansowania, wieku dziecka i jego możliwości.

Fizjoterapia jest jednym z najważniejszych elementów leczenia wad postawy. Specjalnie dobrane ćwiczenia mogą pomóc wzmocnić mięśnie odpowiedzialne za utrzymanie prawidłowej postawy, zwiększyć zakres ruchu i poprawić ogólną kondycję fizyczną. Stosowane są m.in. ćwiczenia rozciągające, ćwiczenia wzmacniające gorset mięśniowy, ćwiczenia elongacyjne, ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia ogólnousprawniające, ćwiczenia specjalne – dostosowane indywidualnie do wady oraz wiele innych.

U niektórych dzieci stosuje się zaopatrzenie medyczne, które ma wspomóc prowadzoną terapię. W korekcji wad postawy można zastosować ortezy, gorsety czy wkładki ortopedyczne. Należy jednak pamiętać, że nie są one stosowane we wszystkich przypadkach i powinny być dobierane indywidualnie w zależności od potrzeb. Należy podkreślić, że zaopatrzenie ortopedyczne nie zastąpi terapii prowadzonej przez specjalistę.

W przypadku wady stóp istotne jest dobrze dobrane specjalistyczne obuwie mające na celu zabezpieczenie stopy w prawidłowej pozycji. Stanowi ono wsparcie prowadzonej terapii.

Adekwatne dostosowanie środowiska, w którym dziecko spędza czas (szkoła, dom), może znacząco przyczynić się do poprawy postawy:

• ergonomiczne meble – stosowanie krzeseł i biurek dostosowanych do wzrostu dziecka pomaga w utrzymaniu prawidłowej postawy podczas siedzenia
• organizacja miejsca do nauki – monitor, książki i inne przedmioty powinny być ustawione tak, aby dziecko nie musiało się garbić ani nadmiernie pochylać.

Nauczenie dziecka przyjmowana prawidłowego przyjmowania pozycji ciała w różnych sytuacjach dnia codziennego – pozycji stojącej, siedzącej czy wykonywania różnych czynności jest kluczowe w zapobieganiu wadom postawy, ich korekcji czy utrzymaniu prawidłowej lub skorygowanej postawy ciała.

Dzieci powinny być regularnie oceniane przez specjalistów, takich jak pediatrzy,  ortopedzi czy fizjoterapeuci, tak aby monitorować rozwój postawy i wprowadzać odpowiednie korekty w prowadzonej terapii. Regularne wizyty u specjalisty pozwalają na wczesne wykrywanie potencjalnych asymetrii czy wad, a w przypadku ich wystąpienia pozwala na szybkie podjęcie interwencji w celu ich skorygowania.

Podsumowując, wady postawy u dzieci mogą mieć długotrwałe skutki dla zdrowia. Wczesna diagnoza i interwencja pozwalają na prawidłowy rozwój i ewentualne uniknięcie innych problemów zdrowotnych. Podjęcie regularnej aktywności fizycznej, właściwa pozycja ciała, odpowiednia ergonomia ciała, zaplanowanie i podjęcie terapii są kluczowe w celu utrzymania lub skorygowania postawy ciała.