Czy zdarzyło Ci się zauważyć, że Twoje nogi przypominają kształtem literę „O”? A może zauważyłeś to u swojego dziecka i zastanawiasz się, czy to naturalny etap rozwoju, czy symptom problemu ortopedycznego? Szpotawość kolan to wada postawy, która na pierwszy rzut oka może wydawać się jedynie defektem estetycznym, jednak w rzeczywistości może wpływać na zdrowie całego układu ruchu. Wyjaśniamy, skąd bierze się ten problem, jak go rozpoznać i kiedy warto udać się do specjalisty – a także podpowiadamy, co można zrobić, by zadbać o swoje kolana na co dzień.
Co to jest szpotawość kolan?
Szpotawość kolan to wada postawy, charakteryzująca się nieprawidłowym ustawieniem kończyn dolnych, gdzie kolana są odchylone na zewnątrz, a stopy i uda są ustawione w jednej linii, co powoduje, że nogi przybierają kształt litery „O”. W odróżnieniu od koślawości kolan (tzw. kolan „X”), szpotawość jest łatwa do rozpoznania wizualnie —przestrzeń między kolanami jest wyraźnie widoczna przy złączonych stopach.
Potrzebujesz fizjoterapeuty?
Umów wizytę w trzech prostych krokach!
01
Wybierz rodzaj usługi
Po wyborze dogodnej usługi złóż zamówienie on-line lub zadzwoń do naszego specjalisty. Następnie ustal odpowiedni termin wizyty.
02
Wybierz fizjoterapeutę
Zapoznaj się z naszą kadrą specjalistów, a następnie wybierz fizjoterapeutę dopasowanego do Twoich potrzeb. Jeśli nie wiesz kogo wybrać służymy pomocą.
03
Oczekuj na wizytę!
Nasz konsultant potwierdzi przyjęcie zlecenia, a wizyta zostanie zrealizowana w wybranym terminie.
Czy szpotawość kolan to tylko wada estetyczna, czy problem zdrowotny?
Szpotawość kolan u dzieci nie jest jedynie kwestią estetyczną. To także potencjalny problem zdrowotny, który warto odpowiednio monitorować i, jeśli to konieczne, leczyć. W okresie niemowlęcym oraz wczesnodziecięcym pewien stopień szpotawości często jest zjawiskiem fizjologicznym. Kości i stawy dziecka cały czas się rozwijają i kształtują. Jednak jeśli wada ta utrzymuje się długo po tym naturalnym okresie, może wpływać na nieprawidłowy rozwój biomechaniki kończyn dolnych. To z kolei może prowadzić do poważniejszych konsekwencji zdrowotnych.
U dzieci, które mają utrwaloną szpotawość kolan, dochodzi do nierównomiernego obciążenia stawów kolanowych. Może to powodować bóle, trudności z chodzeniem oraz zaburzenia postawy. Takie obciążenia mogą także wpływać na dalszy rozwój kości i stawów, prowadząc do zmian zwyrodnieniowych już w młodym wieku. Dodatkowo, szpotawość może zwiększać ryzyko wystąpienia kontuzji. Na przykład skręceń stawów czy nadwyrężeń mięśniowych, co jest szczególnie istotne u aktywnych dzieci.
Ważne jest więc, aby rodzice i opiekunowie potrafili rozpoznać, kiedy szpotawość jest czymś przejściowym i naturalnym, a kiedy wymaga konsultacji z lekarzem ortopedą czy rehabilitantem. Wczesne podjęcie działań, takich jak odpowiednie ćwiczenia korekcyjne, może pomóc skorygować wadę i zapobiec rozwojowi problemów zdrowotnych w przyszłości. Ponadto, u dzieci ze schorzeniami takimi jak krzywica czy choroba Blounta, które mogą powodować szpotawość, konieczna jest szybka diagnoza i leczenie, aby nie dopuścić do pogorszenia stanu zdrowia.
Podsumowując, szpotawość kolan u dzieci to nie tylko kwestia wyglądu. To ważny sygnał, który nie powinien być ignorowany, gdyż może wpływać na komfort życia i prawidłowy rozwój układu ruchu w długim okresie. Dlatego obserwacja, wczesna diagnoza oraz odpowiednia terapia mają kluczowe znaczenie dla zdrowia najmłodszych pacjentów.
Sprawdź, co często wdrażamy u pacjentów ze szpotawością kolan!
01
Pakiet ćwiczenia indywidualne (5 lub 10 spotkań)
Dobrze dobrane ćwiczenia wzmacniające mięśnie nóg i stabilizujące postawę pomagają korygować wadę oraz poprawiają biomechanikę chodu. Regularna praca z fizjoterapeutą jest kluczowa dla skutecznej terapii.
02
Terapia indywidualna z zastosowaniem technik manualnych i metod kinezyterapeutycznych
Skuteczne rozluźnianie napiętych mięśni i przywracanie prawidłowych wzorców ruchowych pozwala zmniejszyć dolegliwości bólowe oraz poprawić funkcję stawów kolanowych.
03
Masaże i fizykoterapia (ultradźwięki, elektrostymulacja, krioterapia)
Masaż redukuje napięcie mięśniowe i poprawia ukrwienie tkanek wokół kolana, wspomagając regenerację i zmniejszając ból. Zabiegi fizykoterapeutyczne dodatkowo przyspieszają proces leczenia i poprawiają komfort pacjenta.
Dlaczego powstaje szpotawość kolan?
Przyczyny szpotawości kolan mogą być bardzo zróżnicowane – od naturalnych etapów rozwoju w wieku niemowlęcym, przez czynniki środowiskowe, aż po poważniejsze schorzenia wpływające na kości i stawy. Zrozumienie, skąd bierze się ta wada, jest kluczowe nie tylko dla odpowiedniego leczenia, ale również dla jej skutecznej profilaktyki. Przedstawiamy najczęstsze powody pojawienia się szpotawości kolan u dzieci i dorosłych.
- Wczesnodziecięca krzywica — jest to choroba kości powodowana niedoborem witaminy D, wapnia lub fosforanu, co prowadzi do osłabienia i deformacji szkieletu dziecka. Krzywica powoduje zaburzenia mineralizacji kości, co wpływa na nieprawidłowe ustawienie kolan i może prowadzić do szpotawości.
- Choroba Blounta — to wada rozwojowa kości piszczelowej, która powoduje nieprawidłowy wzrost i deformację podudzia, manifestującą się jako kolana szpotawe. Choroba ta może mieć charakter postępujący i wymaga specjalistycznej diagnozy oraz leczenia.
- Zbyt wczesne pionizowanie niemowląt — zaczynanie chodzenia lub stawania przez dziecko zbyt wcześnie, przed odpowiednim wzmocnieniem mięśni i struktury kostnej, może przeciążać kończyny dolne i sprzyjać powstawaniu szpotawości.
- Niewłaściwe nawyki posturalne — takie jak częste siedzenie „po turecku” mogą zaburzać równowagę mięśniową wokół stawów kolanowych, powodując skrócenie i nadmierne napięcie niektórych grup mięśni, co przyczynia się do deformacji kolan.
- Nadwaga i otyłość — nadmierna masa ciała u dziecka to duże obciążenie dla miękkiego aparatu mięśniowo-więzadłowo-kostnego, co sprzyja nieprawidłowemu ustawieniu kolan oraz ich przeciążeniom.
- Urazy i przebyte choroby stawów i kości — uszkodzenia mechaniczne, stany zapalne lub choroby genetyczne takie jak dysplazje kostne czy nawet łagodne guzy kostne mogą modyfikować biomechanikę kończyn dolnych i prowadzić do szpotawości.
Warto podkreślić, że u niemowląt fizjologiczna szpotawość kolan jest naturalnym etapem rozwoju. Zwykle ustępuje samoistnie do około 2-3 roku życia, a cały proces ustawienia kończyn dolnych samoczynnie się koryguje do około 7 roku życia. Problematyczne staje się utrzymanie lub pogłębianie się tej wady po tym okresie, co wymaga konsultacji specjalistycznej i wdrożenia odpowiedniej terapii.
Jak rozpoznać szpotawość kolan?
Prosty test polega na stanięciu ze złączonymi stopami i sprawdzeniu przerwy między kolanami. Jeśli odległość między nimi przekracza 3-6 cm, a kolana się nie stykają, może to oznaczać szpotawość kolan. W badaniu klinicznym obserwuje się również przeprost w stawach kolanowych i rotację podudzi . W ramach diagnostyki lekarz oceni też kąty ustawienia stawów na zdjęciach rentgenowskich lub badaniach bardziej zaawansowanych, takich jak rezonans magnetyczny.
Jak leczyć szpotawość kolan?
Leczenie zależy od wieku pacjenta i stopnia wady.
U niemowląt i małych dzieci szpotawość jest często stanem fizjologicznym i samoistnie ustępuje do około 7. roku życia. W razie utrwalonej wady po tym okresie są zalecane ćwiczenia korekcyjne i suplementacja diety w witaminę D i wapń.
U starszych dzieci i dorosłych podstawą jest rehabilitacja z wykorzystaniem ćwiczeń wzmacniających mięśnie stabilizujące kolana, poprawiających równowagę, kontrolę ruchu i biomechanikę chodu. W leczeniu zachowawczym stosuje się także fizykoterapię (magnetoterapia, ultradźwięki) i terapię manualną oraz masaż a u pacjentów z nadwagą redukcję masy ciała. W poważnych i utrwalonych wadach może być wskazane leczenie chirurgiczne, jednak zwykle jest to ostateczność po wykorzystaniu terapii zachowawczych.
Prewencja i codzienne nawyki
W profilaktyce ważne jest unikanie negatywnych wzorców ruchowych. Przykłady: siadanie po turecku, nadmierne obciążanie kolan oraz utrzymywanie prawidłowej wagi ciała. Regularna aktywność fizyczna, zwłaszcza ćwiczenia stabilizujące i wzmacniające mięśnie nóg, mają kluczowe znaczenie w zapobieganiu rozwojowi i pogłębianiu się szpotawości.
Szpotawość kolan to nie tylko kwestia estetyczna, ale ważny sygnał ostrzegawczy o stanie zdrowia układu kostno-stawowego. Wczesna diagnoza i odpowiednia terapia pozwalają na efektywną korekcję i zapobieganie poważnym powikłaniom.
Dbajmy o kolana, bo to one niosą nas przez życie!
Poznaj naszych fizjoterapeutów
Monika Gajownik
