Zespół cieśni nadgarstka – czym jest? Na czym polega leczenie?

Zespół cieśni nadgarstka (ZCN) powoduje nieprzyjemne doznania takie jak mrowienie czy drętwienie pojawiające się w okolicach kciuka, palca wskazującego i połowy palca serdecznego. Jakie są przyczyny tej choroby? Na czym polega diagnostyka i leczenie?

Zespół cieśni nadgarstka – jakie są przyczyny?

Schorzenie to występuje najczęściej po 40 r.ż., ale wraz z komputeryzacją, coraz częściej dotyka pacjentów w młodszych grupach wiekowych 20 – 30 latków.  Jest ono spowodowane zaburzeniem funkcji nerwu pośrodkowego biegnącego w kanale cieśni nadgarstka. W wyniku ucisku tego nerwu przez przerośnięte więzadło poprzeczne dochodzi do zapalenia, obrzęku i zaburzeń odżywiania nerwu pośrodkowego oraz sprowokowania dolegliwości bólowych i parestezji szczególnie nocą  podczas snu.

Przyczyną dolegliwości ZCN mogą być różne przeciążenia ręki, długotrwałe wykonywanie powtarzających się czynności ( praca biurowa, praca przy komputerze, na budowie, przy taśmie, kierowanie samochodem czy rowerem, gra na instrumentach ) a także inne czynniki jak RZS, cukrzyca, niewydolność nerek, ciąża, niewydolność tarczycy, nowotwory krwi.

Jakie są objawy zespołu cieśni nadgarstka?

Objawy:

• dotyczą przeważnie ręki dominującej
• na początku nasilają się głównie w nocy
• występuje ból, drętwienie i mrowienia nadgarstka oraz palców od 1-3 i środkowa część palca 4
• mogą również pojawić się bóle łokcia czy barku
• zaburzenia czucia opuszek palców 1-2
• trudności z wykonywaniem ruchów precyzyjnych
• osłabienie chwytu
• zanik mięśni kłębu kciuka

 Na czym polega diagnostyka?

Postępowanie diagnostyczne w kierunku zespołu cieśni nadgarstka rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu z ortopedą. Pytania dotyczą m.in. charakterystyki dolegliwości, czyli rodzaju objawów, poziomu bólu nadgarstka, czasu trwania oraz okoliczności jego występowania, a także rutyny dziennej – typu pracy oraz powtarzanych czynności. Choroba powszechnie występuje bowiem u osób, które wykonują nawykowe ruchy rąk mogące znacząco obciążać nadgarstek, na przykład u muzyków, fryzjerów, pracowników fizycznych czy osób pracujących po kilka godzin dziennie przy komputerze. Podczas wizyty lekarskiej specjalista dokonuje także badania fizykalnego – ocenia zakres ruchu nadgarstka, wielkość obrzęku czy zasinienie (jeśli występują). Z kolei diagnostyka specjalistyczna obejmuje badanie RTG i USG. Ultrasonografia pozwala na zobrazowanie tkanek miękkich i wykrycie zmian w więzadłach i ścięgnach. Jako najbardziej wiarygodną metodę diagnostyczną w przypadku zespołu cieśni nadgarstka wskazuje się jednak badanie elektromiograficzne (EMG) nerwu pośrodkowego, które pozwala na dokładną ocenę lokalizacji, rodzaju, stopnia zaawansowania oraz charakteru uszkodzenia nerwu na podstawie wyników odniesionych do jednoznacznych kryteriów elektrofizjologicznych. Możliwe jest także dokonanie oceny dynamiki procesu chorobowego. W badaniu EMG analizie podlega przewodnictwo bodźca we włóknach nerwu.

Niekiedy lekarz może zlecić także inne badania, na przykład badania laboratoryjne, aby wykluczyć inne schorzenia o podobnych objawach lub zidentyfikować główny powód dolegliwości (na przykład reumatoidalne zapalenie stawów).

Kompleksowa diagnostyka pozwala na dokładne określenie źródła i przyczyny objawów oraz podjęcie ukierunkowanego postępowania terapeutycznego. Wczesne rozpoczęcie leczenia umożliwia uniknięcie powikłań oraz powrót do pełnej sprawności. Z kolei niezdiagnozowany i nieleczony zespół cieśni nadgarstka związany z występowaniem zaawansowanych zmian prowadzi do zaniku mięśni w dłoni i może spowodować jej niedowład. Nie warto zatem lekceważyć objawów i w przypadku niepokojących dolegliwości lepiej od razu zgłosić się do specjalisty w celu rozpoczęcia diagnostyki.

Zespół cieśni nadgarstka – leczenie

W początkowym stadium choroby często wystarczy leczenie zachowawcze. Stosujemy krótkotrwałe unieruchomienie ręki w ortezie w celu zlikwidowania obrzęku i stanu zapalnego ścięgien oraz leki z grupy NLPZ. Czasami stosuje się miejscowe podawanie iniekcji ze sterydów w celu złagodzenia objawów.

Korzystnym uzupełnieniem farmakoterapii jest fizykoterapia, której celem jest uzyskanie efektu przeciwbólowego, przeciwzapalnego, przeciwobrzękowego i jako przygotowanie do kinezyterapii i terapii zajęciowej.

Wykorzystujemy biostymulację laserową, kąpiele wirowe, ultradźwięki,  TENS, jonoforezę, magnetoterapię.

W leczeniu zachowawczym stosuje się też różne metody fizjoterapeutyczne.

W opornych na leczenie zachowawcze przypadkach wykonuje się zabieg operacyjny polegający na zwiększeniu objętości kanału nadgarstka co warunkuje niemal 100% ustąpienie dolegliwości.

Dzięki właściwej rehabilitacji i farmakoterapii oraz poprawie ergonomii stanowiska pracy pacjenta proces chorobowy można zatrzymać na wczesnym etapie lub znacznie spowolnić gdyż zaniedbane schorzenie może doprowadzić do pogłębienia się zmian zwyrodnieniowych nerwu pośrodkowego, zaniku mięśni kłębu kciuka a w konsekwencji do  niepełnosprawności ręki.

Inne formy leczenia zespołu cieśni nadgarstka

W niektórych przypadkach leczenie zachowawcze zespołu cieśni nadgarstka może okazać się nieskuteczne. Gdy objawy i dolegliwości się nasilają, a fizjoterapia nie przynosi zadowalających rezultatów, jedyną formą leczenia jest zabieg chirurgiczny powodujący dekompresję uciskanego nerwu, który przebiega w znieczuleniu regionalnym. Operacja rozpoczyna się od nacięcia skóry na wysokości nadgarstka w linii czwartego palca oraz odsłonięcia więzadła poprzecznego stanowiącego górne ograniczenie kanału nadgarstka. Po jego przecięciu przestrzeń kanału nadgarstka staje się większa, przez co nie dochodzi już do ucisku nerwu pośrodkowego (następuje dekompresja). Po zdjęciu gipsu pacjent powinien poddać się rehabilitacji z fizjoterapeutą, aby szybko i bezpiecznie przywrócić pełną sprawność operowanej ręki. Niekiedy specjalista może zalecić zabiegi z zakresu fizykoterapii, aby przyspieszyć efekty terapeutyczne.