Dławica piersiowa – na czym dokładnie polega przypadłość?

Dławica piersiowa, inaczej dusznica bolesna, jest zespołem objawów niewydolności naczyń wieńcowych, czyli choroby niedokrwiennej serca (choroby wieńcowej). Ze względu na niespecyficzne symptomy, które niekiedy mogą przypominać dolegliwości charakterystyczne dla zawału serca, konieczna jest jak najszybsza interwencja, która pozwoli na postawienie właściwej diagnozy i wdrożenie ukierunkowanego postępowania terapeutycznego.

Dławica piersiowa – przyczyny

Dławica piersiowa jako objaw niewydolności naczyń wieńcowych zazwyczaj wynika z  rozwoju blaszek miażdżycowych w obrębie ścian naczyń. Inną przyczynę stanowi skurcz naczyń wieńcowych, który może wywołać na przykład stres czy ekspozycja na niską temperaturę. Do dławicy predysponuje także długotrwałe palenie papierosów, wysokie dawki kofeiny oraz regularne spożywanie alkoholu, jak również złe nawyki żywieniowe i brak higieny snu, przepracowanie, przewlekły stres i długotrwałe napięcie psychiczne, predyspozycje genetyczne. Nie bez znaczenia pozostaje siedzący tryb życia oraz brak podejmowania regularnej aktywności fizycznej. Do innych czynników ryzyka dławicy piersiowej zalicza się otyłość i wysoki poziom cholesterolu we krwi, a także takie choroby jak cukrzyca i nadciśnienie tętnicze. W wyniku przewężenia naczyń krwionośnych przez blaszki miażdżycowe dochodzi do znaczącego zmniejszenia ich światła i niedostatecznej podaży tlenu w stosunku do zapotrzebowania serca, co objawia się wystąpieniem dławicy.

W przypadku chorób serca oraz problemów z naczyniami krwionośnymi bardzo duże znaczenie ma szybkie podjęcie leczenia, które pozwala nie tylko na sukces terapii oraz uniknięcie ryzykownych operacji, ale także na zapobieganie poważnym powikłaniom, które mogłyby stanowić zagrożenie życia.

Rodzaje dławicy piersiowej

Klasyfikacja dławicy piersiowej wyróżnia dwa główne typy:

• stabilną dławicę piersiową– objawy występują podczas wysiłku i ustępują po odpoczynku lub zażyciu leków. Stabilną postać rozpoznaje się, gdy dolegliwości nie występują w stanie spoczynku i nie nasilają się w ciągu ostatnich 2 miesięcy; stabilna postać pojawia się głównie u mężczyzn po 40. r.ż. oraz kobiet po 50. rż., a częstość występowania rośnie z wiekiem. 
• niestabilną dławicę piersiową, która obejmuje:

– dławicę spoczynkową, która objawia się jako ból o typowym charakterze i umiejscowieniu, który występuje w spoczynku i trwa ponad 20 minut,
– dławicę de novo – wystąpienie umiarkowanej lub poważnej dławicy podczas ostatnich 2 miesięcy,
– dławicę narastającą – szybkie narastanie intensywności objawów dławicy lub nasilanie ich podczas coraz mniejszego wysiłku.

Dławica piersiowa objawy

Objawy dławicy piersiowej mogą być mylone z atakiem serca, ponieważ obejmują ból o charakterze dławiącym lub ściskającym, zlokalizowany za mostkiem, który może promieniować do lewej strony ciała, zwłaszcza lewego barku i ramienia lub łopatki, a niekiedy także do szyi, żuchwy lub pleców. Dolegliwości te mogą trwać nawet do kilkunastu minut i nie łagodzi ich zmiana pozycji ciała; zwykle ustępują w spoczynku.

Inne objawy obejmują:

• mocne kołatanie serca,
• duszności, trudności w złapaniu tchu,
• nadmierne zmęczenie po nawet lekkim wysiłku fizycznym,
• stany przedomdleniowe i/lub omdlenia,
• ból brzucha, nudności lub wymioty.

Diagnostyka dławicy piersiowej

Postępowanie terapeutyczne w przypadku dławicy piersiowej rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego opierającego się na omówieniu objawów, a także od badania fizykalnego. Następnie wskazane są badania morfologiczne pozwalające zidentyfikować czynniki ryzyka miażdżycy, w tym hiperlipidemię i zaburzenia gospodarki węglowodanowej. Jako inne podstawowe badania wymienia się EKG spoczynkowe i EKG metodą Holtera, które pozwalają ocenić rytm serca i wykryć potencjalne zaburzenia, a także echokardiografię spoczynkową. Specjalistyczne badania obrazowe obejmują przede wszystkim angiografię wieńcową umożliwiającą precyzyjną ocenę stanu naczyń krwionośnych serca, RTG klatki piersiowej, a niekiedy także rezonans magnetyczny. Zaleca się również wykonanie testów wysiłkowych. Badania te pozwalają na diagnostykę różnych przypadłości układu sercowo-naczyniowego, w tym niemego niedokrwienia mięśnia sercowego. 

Dławica piersiowa – leczenie

Celem terapii ukierunkowanej na dławicę piersiową jest przede wszystkim redukcja ryzyka wystąpienia powikłań lub zgonu oraz prewencja pierwotna lub wtórna zawału serca, którego wystąpienie mogłyby wiązać się z poważnymi komplikacjami zdrowotnymi. Terapia uwzględnia także podwyższenie jakości życia chorych poprzez zminimalizowanie dolegliwości dławicowych.  Pierwszym krokiem w leczeniu dławicy piersiowej jest modyfikacja stylu życia, polegająca m.in. na wprowadzeniu zbilansowanej diety, odstawieniu używek oraz leczeniu chorób współistniejących. Niezwykle ważna jest normalizacja ciśnienia tętniczego, eliminacja zaburzeń lipidowych i podwyższonego poziomu cholesterolu predysponującego do miażdżycy oraz zadbanie o efektywny wypoczynek. Nie bez znaczenia pozostaje aktywność fizyczna – chory każdego dnia powinien zadbać o ruch, jednak musi być on dostosowany do jego stanu zdrowia oraz możliwości. W tym celu warto podjąć współpracę z fizjoterapeutą, aby wykonywane ćwiczenia były personalnie dobrane do predyspozycji pacjenta. Zajęcia mogą odbywać się zarówno w placówkach medycznych, jak i w warunkach domowych.

Leczenie dławicy piersiowej obejmuje także farmakoterapię – podanie leków ukierunkowanych na wspomaganie funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego, w tym leków przeciwpłytkowych, leków cytoprotekcyjnych, leków zmniejszających stężenie cholesterolu (statyny) oraz inhibitorów konwertazy angiotensyny (przy nadciśnieniu). Jeśli u pacjenta występuje obniżona wydolność serca, wskazane mogą być beta-blokery lub leki należące do blokerów kanałów wapniowych.

W przypadku braku uzyskania zadowalających rezultatów konieczne może być przeprowadzenie operacji chirurgicznej i wykonanie zabiegu angioplastyki (poszerzenia światła naczynia i ustabilizowaniem tętnicy dzięki założeniu stentu) lub wszepienia bajpasów, czyli utworzenia drogi zapewniającej efektywny dopływ krwi do serca, omijającej zajęte przez miażdżyce fragmenty.

Warto pamiętać, że nieleczona dławica piersiowa może skutkować wystąpieniem poważnych powikłań, w tym arytmii, niewydolności i zawału serca. Aby zredukować ryzyko ich pojawienia się, niezwykle ważne jest nielekceważenie niepokojących objawów oraz jak najszybsza konsultacja ze specjalistą w przypadku wystąpienia dławicy piersiowej. Regularne wykonywanie badań w tym zakresie (w tym EKG i badanie poziomu cholesterolu we krwi) oraz monitorowanie stanu zdrowia pacjenta pozwala istotnie zminimalizować prawdopodobieństwo zdarzeń sercowych. Wczesne rozpoznanie i dedykowane leczenie są niezwykle istotne dla zapobiegania poważnych powikłań zdrowotnych.

Dławica piersiowa – profilaktyka

Profilaktyka dławicy piersiowej jest ukierunkowana przede wszystkim na zachowanie zdrowia układu sercowo-naczyniowego, a zwłaszcza zapobieganie miażdżycy poprzez:

• niepalenie lub rezygnację z palenia tytoniu,
• zachowywanie odpowiednich nawyków żywieniowych oraz podążanie za zrównoważoną dietą, unikanie spożywania dużych ilości soli i nasyconych kwasów tłuszczowych,
• redukcję masy ciała w przypadku nadwagi lub otyłości,
• podejmowanie zalecanej dawki aktywności fizycznej w ciągu dnia, zwłaszcza u osób starszych, będących w grupie ryzyka,
• leczenie chorób, które mogłyby przyczynić się do rozwoju zaburzeń układu sercowo-naczyniowego (zwłaszcza nadciśnienia tętniczego i cukrzycy).