Obniżenie narządów rodnych

Zmiana pozycji narządu rodnego oraz innych pobliskich struktur stanowią powszechny problem medyczny, który najczęściej wynika z naturalnych procesów starzenia organizmu oraz uszkodzenia tkanek (w wyniku operacji, porodu). Te nieprawidłowości anatomiczne przyczyniają się wystąpienia uciążliwych, często także wstydliwych objawów i prowadzą do spadku jakości życia pacjentek. Jedną ze skutecznych form terapii w tym zakresie stanowi fizjoterapia uroginekologiczna, której celem jest wzmocnienie mięśni dna miednicy. Obniżenie narządów rodnych – jakie są objawy i przyczyny?

Czym są zaburzenia statyki narządu rodnego?

Obniżenie narządów rodnych dotyczy zmian położenia macicy i przedniej lub tylnej ściany pochwy, choć może odnosić się także do innych ważnych struktur, takich jak pęcherz moczowy, cewka moczowa, jelito cienkie czy odbytnica. Nieprawidłowości w ich lokalizacji wynikają najczęściej z uszkodzenia mięśni i powięzi znajdujących się w obrębie miednicy oraz zaburzenia wytrzymałości mechanicznej tkanek dna miednicy. Mogą one przyczyniać się do pojawienia się uciążliwych dolegliwości oraz dysfunkcji seksualnej i spadku jakości życia pacjentek. Sugeruje się, że nawet u połowy kobiet po przebytym porodzie może występować obniżenie narządów rodnych, jednak w większości przypadków zmiany ich pozycji są na tyle delikatne, że nie dają żadnych niepokojących objawów. Rehabilitacja poporodowa może szybko przynieść skuteczne efekty pozwalające zapobiec tego rodzaju powikłaniom.

Obniżenie narządów rodnych – przyczyny

Wyróżnia się kilka czynników powodujących nieprawidłowości w statyce narządów rozrodczych:

• zaburzenie funkcjonowania struktur mięśniowych i powięziowych na skutek uszkodzeń mechanicznych, takich jak operacja w obrębie miednicy lub stawu biodrowego czy poród, zwłaszcza z użyciem kleszczy lub próżnociągu,
• naturalne procesy starzenia organizmu, które są związane z osłabieniem mięśni i więzadeł,
• menopauza i spadek poziomu hormonów takich jak estrogeny i androgeny wpływających na elastyczność tkanek,
• naturalne predyspozycje wynikające z budowy anatomicznej miednicy, zaburzeń w produkcji kolagenu czy wrodzonych wad kręgosłupa

Tendencja do obniżania narządów rodnych może wynikać także z trybu życia oraz różnych dolegliwości sprzyjających wystąpieniu nieprawidłowości. Do grupy, u której obserwuje się większe predyspozycje do tego rodzaju problemów medycznych, zalicza się osoby doświadczające chronicznych chorób układu oddechowego, którym towarzyszy przewlekły kaszel, a także częstych problemów ze strony układu pokarmowego powodujących zaparcia. Ponadto zaburzenia w obrębie narządów rodnych w wielu przypadkach dotyczą osób otyłych, u których nadmierna masa ciała zwiększa obciążenie na mięśnie dna miednicy oraz kobiet, które w swoim życiu przebyły kilka porodów. Do osłabienia tkanki mięśniowej prowadzi także rodzaj pracy polegający na podnoszeniu ciężkich przedmiotów lub wykonywaniu powtarzających się ruchów stanowiących obciążenie dla miednicy.

Objawy zaburzeń statycznych narządu rodnego

Zaburzenia w obrębie narządu rodnego istotnie wpływają na stan zdrowia oraz samopoczucie pacjentek, ze względu na towarzyszące objawy. Do powszechnych symptomów związanych z obniżeniem narządów rodnych zalicza się:

• problemy z oddawaniem moczu – częstomocz, parcie na mocz, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza, trudność w rozpoczęciu oddawania moczu, nietrzymanie moczu,
• problemy z wypróżnianiem – uczucie niepełnego wypróżnienia, parcie na stolec, zaparcia, dyskomfort podczas defekacji,
• ból w okolicy krocza, podbrzusza, odcinka krzyżowego kręgosłupa, uczucie ciężkości, dyskomfort w jamie brzusznej,
• wyczuwalne kuliste ciało obce w pochwie, niekiedy widoczne jako uwypuklenie.

Rodzaje obniżenia narządów rodnych

Nieprawidłowości w obrębie narządu rodnego mogą warunkować wystąpienie jednego z trzech stopni jego obniżenia (podział kliniczny wg. DeLancey):

I stopień – występuje wtedy, gdy struktury, które uległy obniżeniu (macica, pochwa) nie przekraczają przedsionka pochwy,
II stopień – ma miejsce, kiedy obniżenie macicy lub pochwy dochodzi do przedsionka pochwy,
III stopień – zalicza się do niego przypadki, w których doszło do przekroczenia przedsionka pochwy przez część przodującą obniżenia, co powoduje, że narząd rodny może częściowo zostać uwidoczniony na zewnątrz lub całkowicie wypaść.

Na podstawie rodzaju zaburzeń narządu rodnego, wyróżnić można poziom i typ jego uszkodzenia:

• enterocele – uszkodzenie więzadeł krzyżowo-macicznych, które powodują obniżenie jelita cienkiego (uszkodzenie na poziomie 1),
• rectocele – uszkodzenie powięzi odbytniczo-pochwowej (uszkodzenie na poziomie 2),
• cystocele – uszkodzenie powięzi pęcherzowo-pochwowej (uszkodzenie na poziomie 2),
• urethrocele – uszkodzenie struktur więzadłowych, które podtrzymują cewkę moczową (uszkodzenie na poziomie 3).

Zaburzenia statyki narządu – diagnostyka

Diagnostyka obniżenia narządów polega przede wszystkim na zidentyfikowaniu źródła występowania nieprawidłowości oraz ich lokalizacji. W tym celu specjalista przeprowadza z pacjentką szczegółowy wywiad medyczny, podczas którego pyta o historię ciąż, przebyte porody i operacje, tryb życia, objawy (zwłaszcza dolegliwości podczas opróżniania pęcherza i jelita), problemy w życiu seksualnym, przyjmowane leki oraz czynniki predysponujące do wystąpienia tego rodzaju problemów. Postępowanie diagnostyczne polega także na badaniu fizykalnym, zwykle w pozycji stojącej, siedzącej i leżącej, które pozwala na ocenę pozycji narządu rodnego oraz innych struktur i stopnia ich obniżenia, a także wykrycie wypukleń lub wypadania narządów. Jest to badanie uroginekologiczne przebiegające z zastosowaniem wziernika oraz badanie palpacyjne. Podczas analizy problemu pomocne jest także wykonanie badania za pomocą ultrasonografii (USG) w celu ewentualnego wykrycia zalegania moczu, a także USG dopochwowe. Diagnostyka obejmuje również test kaszlowy oraz pomiary urodynamiczne do oceny funkcji pęcherza moczowego i mięśni dna miednicy podczas mikcji.

Obniżenie narządów rodnych – leczenie

Leczenie zaburzeń statyki narządu rodnego zależy od poziomu zaawansowania choroby oraz dolegliwości. Może obejmować postępowanie zachowawcze polegające na przestrzeganiu zasad zdrowego trybu życia, terapii pessariami oraz regularnym wykonywaniu ćwiczeń ukierunkowanych na wzmocnienie mięśni dna miednicy. W doborze odpowiednich technik dostosowanych do rodzaju problemu oraz indywidualnych potrzeb pacjentki niezwykle pomocne jest skorzystanie z fizjoterapii uroginekologicznej. Niekiedy objawy mogą jednak znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie i powodować duży dyskomfort, wówczas specjalista podczas szczegółowej diagnostyki ocenia poziom defektów oraz stopień uszkodzenia i wskazuje skuteczną metodę terapeutyczną. W wielu przypadkach konieczne może być podjęcie działań, mających na celu naprawę uszkodzonych lub osłabionych struktur oraz prawidłowe ułożenie narządów podczas operacji chirurgicznej. Zakres zabiegu zależy od tego, które narządy uległy obniżeniu. Jeśli problem dotyczy nie tylko narządu rodnego, ale także dolnych dróg moczowych, odbytnicy czy jelita, interwencja może wymagać obecności wielu specjalistów.