Operacja chirurgiczna kręgosłupa lędźwiowego to dla niektórych jedyny ratunek i ostatnia szansa na odzyskanie pełnej sprawności. Najczęściej wykonywane zabiegi to stabilizacja i mikrodiscektomia. Sam zabieg jednak nie wystarczy, aby wrócić do zdrowia. Nieodłącznym elementem leczenia jest rehabilitacja po operacji. Właściwa rehabilitacja i regularnie wykonywane ćwiczenia mają niebagatelny wpływ na długofalowe efekty po operacji chirurgicznej. Kiedy rehabilitacja po operacji kręgosłupa lędźwiowego powinna się rozpocząć, jak przebiega i ile trwa?
Spis treści
Rehabilitacja po operacji kręgosłupa lędźwiowego – kiedy zacząć?
Rehabilitacja po operacji kręgosłupa lędźwiowego tak naprawdę rozpoczyna się już w pierwszą dobę po zabiegu w momencie pierwszej pionizacji i pierwszego spaceru po sali chorych czy szpitalnym korytarzu. Na początku rehabilitacja obejmuje naukę prawidłowego wstawania z łóżka i siadania oraz instruktaż postępowania z domu. Fizjoterapeuta radzi, jakie ruchy są dozwolone, a których trzeba bezwzględnie unikać. Podpowiada też, jak stworzyć lepsze warunki do gojenia się rany pooperacyjnej i uniknąć powikłań.
Czytaj także: Kwas hialuronowy na stawy
Jak przebiega rehabilitacja po operacji kręgosłupa lędźwiowego?
Rehabilitację po operacji kręgosłupa lędźwiowego można podzielić na kilka etapów:
- Etap 1 (1-8 tydzień) – Pacjent uczy się wykonywać podstawowe ruchy i żyć z „nowym” kręgosłupem. Fizjoterapeuta pokazuje prawidłowy wzorzec postawy, a także instruuje, jak prawidłowo leżeć i zmieniać pozycję ciała. Ćwiczenia dobierane są zawsze indywidualnie z uwzględnieniem potrzeb i predyspozycji pacjenta. Fizjoterapeuta może stosować różne zabiegi fizjoterapeutyczne. Celem pierwszego etapu rehabilitacji jest przede wszystkim stopniowe zwiększanie aktywności pacjenta.
- Etap 2 (9-12 tydzień) – Pacjent może powoli wracać do normalnych aktywności. Rehabilitacja obejmuje m.in. ćwiczenia zwiększające ruchomość kręgosłupa i wzmacniające mięśnie go stabilizujące. Dużą rolę odgrywają także ćwiczenia rozluźniające przykurczone partie.
- Etap 3 (13-18 tydzień) – Pacjent coraz swobodniej się porusza, więc może już wrócić do normalnego funkcjonowania. Rehabilitacja wchodzi na zaawansowany poziom i obejmuje ćwiczenia oraz zabiegi z zakresu fizykoterapii umożliwiające powrót do pełnej sprawności. Zalecane są m.in. ćwiczenia wzmacniające i uelastyczniające gorset mięśniowy, trening postawy czy ćwiczenia stabilizacji tułowia i prawidłowego ustawienia miednicy.
Pacjent powinien wykonywać zalecone ćwiczenia w domu. Od jego zaangażowania w rehabilitację po operacji w dużej mierze zależą efekty pracy.
Jaka rehabilitacja po operacji kręgosłupa lędźwiowego jest zalecana?
Każdy przypadek jest inny, dlatego rehabilitacja zawsze ma indywidualny przebieg. Jej poszczególne elementy są jednak dla każdego pacjenta mniej więcej takie same. Rehabilitacja po operacji stabilizacji kręgosłupa lędźwiowego obejmuje przede wszystkim różne techniki terapii manualnej. Podczas pracy z pacjentem fizjoterapeuta wykonuje masaż leczniczy, przeprowadza terapię tkanek miękkich i mobilizację, a także pracuje z blizną pooperacyjną.
Później wprowadzone zostaną różne rodzaje ćwiczeń, w tym m.in. ćwiczenia wzmacniające mięśnie i aparat więzadłowy, ćwiczenia uelastyczniające, ćwiczenia izometryczne, ćwiczenia czynne, ćwiczenia propriocepcji, ćwiczenia korygujące ustawienie miednicy czy stretching i rolowanie na wałku. Do ćwiczeń przynajmniej na początku nie powinno się używać dodatkowego obciążenia, jedynie ciężar własnego ciała. Z czasem można zacząć wprowadzać pomoce rehabilitacyjne jak piłki, poduszki sensoryczne czy taśmy. W ramach rehabilitacji po operacji kręgosłupa lędźwiowego należy uwzględnić też zabiegi fizykoterapeutyczne.
Ćwiczenia powinny być wykonywane pod okiem fizjoterapeuty. Ważne jest, aby pacjent regularnie robił zalecone mu ćwiczenia także w domu.
Zalecenia po operacji kręgosłupa lędźwiowego
Po operacji kręgosłupa ważna jest nie tylko rehabilitacja, ale także przestrzeganie instrukcji specjalisty w zakresie całościowego dbania o swoje zdrowie. Aby uzyskać zadowalające efekty, ważne jest prowadzenie zdrowego trybu życia oraz wykonywanie ćwiczeń zaleconych przez fizjoterapeutę.
Zdrowy sen
Wystarczająca ilość nieprzerwanego snu istotnie wspomaga organizm w procesie rekonwalescencji, a zminimalizowanie obciążenia dolnej części pleców poprzez lepsze ułożenie ciała może złagodzić dolegliwości po operacji i zapewnić lepszy odpoczynek.
Codzienna aktywność fizyczna
Program rehabilitacji pooperacyjnej istotnie pomaga w odzyskaniu pełnej sprawności, przyspiesza proces rekonwalescencji i zmniejsza ryzyko przyszłych epizodów związanych z bólem. Regularnie wykonywane ćwiczenia pomagają poprawić ogólne samopoczucie pacjentów, wspomagając krążenie i wpływając na produkcję endorfin. Oprócz ćwiczeń ze specjalistą warto także zadbać o inne formy ruchu, na przykład krótkie spacery, które zapewnią dodatkową dawkę ruchu oraz przyniosą spokój emocjonalny.
Przestrzeganie zaleceń lekarza
Po operacji pacjent powinien upewnić się, jakie czynności może bezpiecznie wykonywać, a jakich powinien unikać, biorąc pod uwagę indywidualne predyspozycje. Unikanie niewskazanych ruchów pozwala zapobiec dodatkowym obciążeniom oraz pomaga w szybszym odzyskaniu sprawności. Ważne jest także przestrzeganie instrukcji lekarza dotyczących przyjmowania zaleconych leków oraz prawidłowej pielęgnacji blizny.
Wsparcie bliskich
Okres po operacji kręgosłupa lędźwiowego zwykle bywa bardzo trudny dla pacjentów, którzy przez pewien czas doświadczają ograniczenia ruchowego. Brak możliwości wykonywania samodzielnie niektórych czynności oraz stres związany z zabiegiem może stanowić dla nich przytłaczający problem oraz przyczynę spadku nastroju. W tym trudnym czasie bliscy powinni szczególnie zadbać o wsparcie takiej osoby, zapewniając jej potrzebną pomoc przy codziennym funkcjonowaniu oraz wsparcie emocjonalne, które pozwoli jej na szybsze przystosowanie się do życia po operacji. Obecność bliskich istotnie wpływa także na mobilizację podopiecznych do wykonywania ćwiczeń podczas rehabilitacji ze specjalistą, a tym samym umożliwia szybszy powrót do zdrowia.
Rehabilitacja po operacji kręgosłupa lędźwiowego – główne cele
Rehabilitacja po operacji kręgosłupa lędźwiowego prowadzi do zmniejszenia ryzyka wystąpienia dolegliwości bólowych i dyskomfortu oraz sprzyja efektywniejszej rekonwalescencji pacjenta. Wykonywanie ćwiczeń pod nadzorem specjalisty pozwala uniknąć nieprawidłowych ruchów i nadmiernego obciążenia operowanego obszaru. Kinezyterapia wspomaga proces powrotu do pełnej sprawności poprzez odpowiednio dobrane ćwiczenia.
Celem rehabilitacji jest przede wszystkim:
- wzmocnienie mięśni i mobilizacja – rehabilitacja obejmuje taki zestaw ćwiczeń, który pozwala na osiągnięcie pożądanych dla danego pacjenta efektów. Indywidualnie dobrane techniki wspomagają stabilizację oraz prowadzą do wzrostu ogólnej siły mięśniowej,
- wzrost elastyczności – techniki rozciągające umożliwiają poprawę elastyczności tkanek oraz zwiększenie zakresu ruchu w operowanym obszarze,
- poprawa postawy i równowagi – rehabilitacja sprzyja także korekcie postawy oraz wspomaga utrzymanie równowagi i koordynacji pacjenta, co minimalizuje ryzyko upadku lub urazu,
- mobilizcja blizny pooperacyjnej – mobilizacja tkanek wokół blizny istotnie wpływa na jej ukrwienie i zwiększenie elastyczności, dzięki czemu dochodzi do redukcji ograniczeń ruchowych związanych z tkanką bliznowatą oraz poprawy jej estetyki.
Rehabilitacja po operacji kręgosłupa lędźwiowego – ile trwa?
Wielu pacjentów zastanawia się, jak długo trwa rehabilitacja po operacji kręgosłupa lędźwiowego. Trudno jednak jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ jest to kwestią indywidualną. Zwykle jednak proces rekonwalescencji i rehabilitacja trwa kilka miesięcy. Zależy to od rodzaju przeprowadzonej operacji czy przebiegu procesu gojenia, ale też zaangażowania pacjenta. Bo warto w tym miejscu wyraźnie zaznaczyć, że efekty rehabilitacji po operacji kręgosłupa w dużej mierze zależą od chorego, który powinien stosować się do zaleceń fizjoterapeuty i regularnie ćwiczyć w domu.